Bài giảng Nghiệp vụ hải quan - Chương 1: Tổng quan về hải quan - Lừng Thị Kiều Oanh

1
TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM
Khoa Thương Mại – Du lịch
NGHIỆP VỤ HẢI QUAN
GV: Lừng Thị Kiều Oanh
Email: kieuoanhtmdl@gmail.com
Lừng Thị Kiều Oanh 4/1/2020 1
QUY CÁCH MÔN HỌC
 Tên môn học: Nghiệp vụ Hải quan
 Số đơn vị học trình: 2
 Tổng số tiết: 30 tiết
Mục tiêu của môn học
• Khi kết thúc khóa học, học viên có thể
– Hiểu và thực hiện các tác nghiệp trong quy trình thủ tục hải
quan, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và tự do hóa thương
mại
– Cung cấp những kiến thức căn bản và kinh nghiệm về nghiệp
vụ hải quan, bao gồm: Nguyên tắc chung phân loại hàng hóa, 
trị giá hải quan, nội dung cơ bản thủ tục hải quan, nguyên tắc
kiểm tra, giám sát hải quan, phạm vi địa bàn hoạt động và
nhiệm vụ của công tác kiểm soát hải quan.
– Hiểu và có khả năng điền tờ khai hải quan điện tử, thuế XNK, 
soạn bộ hồ sơ hải quan và qui trình khai báo hải quan hiện nay.
Lừng Thị Kiều Oanh 4/1/2020 3
Tài liệu học tập
* Giáo trình:
- Học viện Tài chính: PGS.TS. Hoàng Trần Hậu & PGS.TS. 
Nguyễn Thị Thương Huyền, Giáo trình Hải quan cơ bản – NXB 
Tài chính, 2011.
* Sách tham khảo: 
- Đại học ngoại thương: TS. Phạm Duy Liên, Một số vấn đề cơ 
bản về nghiệp vụ hải quan - NXB Thống kê, 2004.
- TS. Nguyễn Thị Thương Huyền - Kỹ thuật nghiệp vụ Hải quan 
và xuất nhập khẩu: Lý thuyết và tình huống ứng dụng - Nxb 
Tài chính - 2008.
Bài giảng trên lớp
Websites: Web Tổ chức Hải quan thế giới: wcoomd.org
Web Hải quan VN: customs.gov.vn
Lừng Thị Kiều Oanh 4/1/2020 4
2
Đề cương môn học
• Chương 1: Tổng quan về Hải quan
• Chương 2: Một số nghiệp vụ Hải quan cơ bản
• Chương 3: Thủ tục Hải quan
• Chương 4: Kiểm tra, giám sát Hải quan
• Chương 5: Kiểm soát Hải quan
CHƯƠNG I 
TỔNG QUAN VỀ HẢI QUAN
TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM
Khoa Thương Mại – Du lịch
Lừng Thị Kiều Oanh 4/1/2020
Mục tiêu nghiên cứu
• Cung cấp cái nhìn tổng thể
về Hải quan.
• Nắm được những vấn đề cơ
bản của hoạt động hải quan
và Hải quan Việt Nam
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
Nội dung
1.1. Khái quát về hải quan
• Lịch sử hình thành của hải quan thế giới và Việt Nam
• Chức năng, nhiệm vụ của hải quan
1.2. Vai trò, tác động của hải quan
1.3. Cơ sở pháp lý cho hoạt động của hải quan Việt
Nam
1.4. Cơ cấu tổ chức của hải quan Việt Nam
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
3
9
1.1. Khái quát về hải quan
Hy lạp
Thuế “IMFORLUM”: 
2% trị giá hàng
• 1.1.1. Lịch sử hình thành của hải quan thế giới và Việt Nam
Italia (La Mã)
Thuế “PORTORIUM” 
đánh vào hàng hoá
xuất nhập khẩu
Anh (thê kỷ 11)
Thuế “Custom” đánh
vào hàng hoá xuất
nhập khẩu
Trung Quốc
- Đời nhà Đường: Thuế đánh vào 
hàng hoá xuất nhập khẩu do cơ 
quan CHEPOSEN
- Đời nhà Thanh (thế kỷ 17): cơ 
quan này thành Hải quan
Việt Nam
Thuế quan có từ thời Nhà Lý
Trước thời Pháp: Thuế quan
Hải quan Việt Nam được 
thành lập: 1945
Thuật ngữ Hải quan
• Tiếng Anh: Customs
• Tiếng Pháp: Douanes
• Tiếng Việt: Hải quan
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
11
1. "Hải quan" là cơ quan của Chính phủ chịu trách
nhiệm thi hành Luật Hải quan và thu thuế hải quan
và thuế khác. Đồng thời cũng chịu trách nhiệm thi
hành các luật lệ khác có liên quan đến việc nhập
khẩu, xuất khẩu, vận chuyển hay lưu kho hàng
hoá. (Công ước Kyoto)
2. “Nghiệp vụ hải quan” là tất cả mọi hoạt động
kiểm tra, giám sát, kiểm soát hàng hoá và phương
tiện xuất ra hoặc nhập vào lãnh thổ hải quan và
thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu.
Khái niệm
1.1.2. CHỨC NĂNG CỦA HẢI QUAN
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
Thu thuế
1 2 3 4
Thúc đẩy phát 
triển thương 
mại quốc tế
Bảo hộ sản xuất 
trong nước
Bảo vệ sự trong
sạch của xã hội
4
Nhiệm vụ của hải quan
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
1
4
Kiểm tra giám sát hàng hoá, phương 
tiện vận chuyển
Phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái
phép qua biên giới
Tổ chức thực hiện pháp luật về thuế
xuất nhập khẩu
2
3
Kiến nghị chủ trương, biện pháp quản lý nhà 
nước về hải quan đối với hoạt động XNK..
1.2 Cơ sở pháp lý
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
Cơ sở 
pháp lý
Luật pháp quốc tế
Luật pháp quốc gia
15 16
5
Phạm vi hoạt động của HQVN
 Lãnh thổ hoạt động
+ Khu vực trong lãnh thổ Việt Nam
+ Khu vực thuộc đặc quyền kinh tế, thềm lục địa.
 Địa bàn hoạt động
+ Các khu vực cửa khẩu quốc tế.
+ Các địa điểm làm thủ tục hải quan ngoài cửa khẩu, khu 
chế xuất, kho ngoại quan, kho bảo thuế, khu vực ưu đãi hải 
quan, bưu điện quốc tế.
+ Các địa điểm kiểm tra hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu
trong lãnh thổ và trên vùng biển thực hiện chủ quyền của VN
+ Trụ sở doanh nghiệp.4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
CHƯƠNG II
MỘT SỐ NGHIỆP VỤ HẢI QUAN 
CƠ BẢN 
TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP.HCM
Khoa Thương Mại – Du lịch
Lừng Thị Kiều Oanh 4/1/2020
Mục tiêu nghiên cứu
• + Hiểu được những kiến thức cơ bản về 
một số nghiệp vụ hải quan như: nghiệp 
vụ phân loại, áp mã hàng hóa theo hệ 
thống điều hòa mô tả và mã hóa hàng 
hóa (Công ước HS), phương pháp xác 
định trị giá tính thuế đối với hàng hóa 
xuất khẩu, nhập khẩu (Hiệp định GATT), 
xuất xứ hàng hóa
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
Nội dung
Phần 1: Phân loại hàng hóa
Phần 2: Trị giá hải quan
2.1. Trị giá tính thuế đối với hàng hóa xuất khẩu
2.2. Trị giá tính thuế đối với hàng hóa nhập khẩu
Lừng Thị Kiều Oanh 
6
Phần 1: Phân loại hàng hóa
2.1.1. Tổng quan về phân loại hàng hóa
2.1.2. Danh mục HS
2.1.3. Danh mục hàng hoá và biểu thuế xuất
nhập khẩu việt nam
2.1.4. Nguyên tắc chung phân loại hàng hóa
2.1.5. Quy tắc phân loại hàng hoá
2.1.6. Chú giải
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
2.1.1. Tổng quan về phân loại hàng hóa
Khái niệm:
+ Phân loại hàng hóa là việc phân chia một tập hợp 
hàng hóa nào đó ra thành các tập hợp hàng hóa 
nhỏ hơn dựa trên các tiêu thức nhất định.
+ Phân loại hàng hóa XNK là việc căn cứ vào tên gọi, 
mô tả về tính chất thành phần, cấu tạo, công dụng, 
qui cách đóng gói và các thuộc tính khác của hàng
hóa để xác định sắp xếp hàng hóa vào một mã số
nhất định theo hệ thống hài hòa mô tả và mã hoá
hàng hóa (HS), danh mục hàng hóa XNK Việt Nam và
các văn bản pháp luật có liên quan
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
2.1.1. Tổng quan về phân loại hàng 
hóa
1931: Danh mục Genever
1950: Công ước Brussels/ 
Danh mục Brussels
1974: Danh mục hàng hóa 
của CCC
1983: Công ước HS/ Danh 
mục HS (sửa đổi năm 
1992, 1996, 2002, 2007)
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
Mục đích của HS
• Thống nhất cách phân loại theo danh mục 
chung
• Cơ sở xây dựng danh mục hàng hóa XNK tại 
các nước
• Thu thuế HQ, thuế nội địa và thống kê ngoại
thương
• Xác định xuất xứ hàng hóa
• Quản lý, kiểm soát hàng hóa XNK
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
7
Cấu trúc HS
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
PHẦN DIỄN GIẢI
I IV CÁC SẢN PHẨM TỪ ĐỘNG VẬT, THỰC VẬT
V CÁC SẢN PHẨM KHOÁNG SẢN
VI CÁC SẢN PHẨM NGÀNH CÔNG NGHIỆP HÓA CHẤT
VII CÁC SẢN PHẨM TỪ PLASTIC & CAO SU
VIII CÁC SẢN PHẨM TỪ DA VÀ LÔNG VŨ
IX, X CÁC SẢN PHẨM TỪ CÔNG NGHIỆP RỪNG
XI, XIII, XIV, XV CÁC SẢN PHẨM ĐÃ VÀ CHƯA HOÀN THIỆN
XII, XVI XXI CHỈ CÁC SẢN PHẨM HOÀN THIỆN
I 1 ĐẾN 5 ĐỘNG VẬT & CÁC SẢN PHẨM TỪ ĐỘNG VẬT
II 6 ĐẾN 14 CÁC SẢN PHẨM TỪ THỰC VẬT
III 15 MỠ & DẦU ĐỘNG VẬT HOẶC THỰC VẬT & 
CÁC SẢN PHẨM TÁCH TỪ CHÚNG
IV 16 ĐẾN 24 THỰC PHẨM CHẾ BIẾN, ĐỒ UỐNG, RƯỢU 
MẠNH; THUỐC LÁ & NGUYÊN LIỆU
V 27 ĐẾN 27 KHOÁNG SẢN
VI 28 ĐẾN 38 CÁC SẢN PHẨM NGÀNH CÔNG NGHIỆP HÓA 
CHẤT; CÁC NGÀNH CÔNG NGHIỆP LIÊN 
QUAN
PHẦN
TỪ CHƯƠNG 
ĐẾN CHƯƠNG 
DIỄN GIẢI
TÓM TẮT PHẦN - CHƯƠNG
VII 39 ĐẾN 40 PLASTIC & CAO SU;
CÁC SẢN PHẨM TỪ PLASTIC & CAO SU
VIII 41 ĐẾN 43 DA SỐNG, DA THUỘC, DA LÔNG;
TÚI XÁCH TAY, HÀNG DU LỊCH
IX 44 ĐẾN 46 GỖ & SẢN PHẨM TỪ GỖ; 
CÁC SẢN PHẨM TỪ RƠM, CỎ, GIẤY, GAI, 
SONG MÂY, LIE
X 47 ĐẾN 49 BỘT GIẤY TỪ GỖ HOẶC TỪ XƠ SỢI 
CENLULOSE;
GIẤY HOẶC CARTON (PHẾ LIỆU)
XI 50 ĐẾN 63 NGUYÊN LIỆU DỆT & SẢN PHẨM DỆT
XII 64 ĐẾN 67 GIÀY, DÉP, MŨ, Ô, DÙ, BATOONG..
PHẦN
TỪ CHƯƠNG 
ĐẾN CHƯƠNG 
DIỄN GIẢI
TÓM TẮT PHẦN -
CHƯƠNG
XIII 68 ĐẾN 70 SẢN PHẨM, ĐÁ, THẠCH CAO, CIMENT
THỦY TINH & SẢN PHẨM THUỶ TINH
XIV 71 NGỌC TRAI, KIM LOẠI QUÝ;
KIM HOÀN GIẢ, TIỀN KIM LOẠI
XV 72 ĐẾN 83 KIM LOẠI CƠ BẢN & SẢN PHẨM TỪ KIM 
LOẠI
XVI 84 ĐẾN 85 MÁY MÓC, THIẾT BỊ CƠ KHÍ;
THIẾT BỊ GHI & TÁI TẠO HÌNH ẢNH
XVII 86 ĐẾN 89 XE CỘ, PHƯƠNG TIỆN BAY, TÀU THUYỀN;
CÁC THIẾT BỊ VẬN TẢI LIÊN HỢP.
XVIII 90 ĐẾN 92 DỤNG CỤ, THIẾT BỊ, MÁY QUANG HỌC;
THIẾT BỊ Y TẾ;
ĐỒNG HỒ, NHẠC CỤ.
PHẦN
TỪ CHƯƠNG 
ĐẾN CHƯƠNG 
DIỄN GIẢI
TÓM TẮT PHẦN - CHƯƠNG
8
XIX 93 VŨ KHÍ, ĐẠN DƯỢC & CÁC BỘ PHẬN CỦA 
CHÚNG
XX 94 ĐẾN 96 CÁC MẶT HÀNG KHÁC
XXI 97 TÁC PHẨM NGHỆ THUẬT, ĐỒ SƯU TẦM, ĐỒ 
CỖ
CHƯƠNG 98 QUY ĐỊNH RIÊNG CÁC MẶT HÀNG ƯU ĐÃI 
THUẾ
PHẦN
TỪ CHƯƠNG 
ĐẾN CHƯƠNG 
DIỄN GIẢI
TÓM TẮT PHẦN - CHƯƠNG Nhóm không chia nhỏ: ABCD.00
Phân nhóm 1 gạch và 2 gạch:
- Ví dụ:
Nhóm hàng Mã số (Phân
nhóm)
Mô tả hàng hóa
42.03 4203.10 - Hàng may mặc
4203.21 - - Chuyên dùng cho
thể thao
4203.29 - - Loại khác
42.04 4204.00 Sản phẩm da thuộc
hoặc da thuộc tổng
hợp dùng cho các
mục đích kỹ thuật
Phân nhóm 1 
gạch
Phân nhóm
2 gạch
Nhóm hàng
không chia
nhỏ
2.1. Phân nhóm 6 chữ số
Ví dụ 1:
Mã hàng Mô tả hàng hóa ĐVT
0704 Bắp cải, hoa lơ, su hào, cải xoăn và các loại rau 
ăn được tương tự, tươi hoặc ướp lạnh
0704 10 - Hoa lơ và hoa lơ kép chịu rét:
0704 10 10 - - Hoa lơ
0704 10 20 - - Hoa lơ kép chịu rét (headed brocoli)
Phân nhóm cấp 1 
có đánh số
Phân nhóm cấp 2
Mã hàng Mô tả hàng hóa ĐVT
0705 Rau diếp, xà lách (lactuca sativa) và rau 
diếp, xà lách xoăn (cichorium spp), tươi 
hoặc ướp lạnh.
- Rau diếp, xà lách:
0705 11 00 - - Rau diếp, xà lách cuộn
0705 19 00 - - Loại khác
Phân nhóm cấp 1 
không đánh số
Ví dụ 2:
9
2.2. Phân nhóm 8 chữ số
Mã hàng Mô tả hàng hóa ĐVT
1601 Xúc xích và các sản phẩm tương tự làm từ thịt, 
từ phụ phẩm dạng thịt sau giết mổ hoặc tiết; các 
chế phẩm thực phẩm từ các sản phẩm đó
- Xúc xích:
1601 00 11 - - Làm từ thịt lợn (chi tiết luôn thành 8 số. 2 gạch)
1602 Thịt, các phụ phẩm dạng thịt sau giết mổ hoặc 
tiết, đã chế biến hoặc bảo quản khác
1602 10 00 - Chế phẩm đồng nhất
- Từ lợn:
1602 41 00 - - Thịt mông nguyên miếng và cắt mảnh
1602 49 - - Loại khác, kể cả các sản phẩm pha trộn:
1602 49 10 - - - Thịt hộp
1602 49 90 - - - Loại khác
Dấu hiệu phân loại
Là dấu hiệu đặc trưng nào đó của sản phẩm hàng hóa mà 
người ta căn cứ vào đó để phân chia một tập hợp hàng hóa 
thành những bộ phận, những tập hợp hàng hóa nhỏ hơn 
tương ứng.
• Một số tiêu thức thường dùng:
+ Công dụng.
+ Nguyên vật liệu.
+ Công nghệ sản xuất và trang trí sản phẩm.
+ Đối tượng sử dụng: lĩnh vực sử dụng, giới tính, lứa tuổi
+ Thông số và kích thước cơ bản.
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
Thảo luận
04/06/2013
Liệt kê
35
 Dấu hiệu thường
dùng để phân loại
hàng hóa???
2.1.4. Nguyên tắc chung phân loại
hàng hóa
Tuân thủ:
+ Danh mục hàng hoá XK, NK; 
+ Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi; Biểu thuế XK;
+ 6 Quy tắc tổng quát của công ước HS
+ Nghị định 06/2003/NĐ-CP ngày 22/1/2003.
Ngoài căn cứ trên, cần tham khảo thêm: 
+ Chú giải bổ sung của danh mục thuế quan hài hoà ASEAN (AHTN); 
+ Chú giải chi tiết của HS 
+ Tuyển tập ý kiến phân loại của WCO
+ Danh mục PLHH theo bảng chữ cái của WCO
+ Văn bản của cơ quan có thẩm quyền xác định đặc điểm, tính chất, 
cấu tạo, công dụng hoặc tiêu chuẩn kỹ thuật của hàng hóa
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
10
2.1.4. Nguyên tắc chung phân loại
hàng hóa
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh 
2
6 QUY TẮC
TỔNG QUAN
2.a: CHƯA HOÀN CHÍNH, CHƯA HOÀN 
THIỆN, LẮP RÁP HOẶC THÁO RỜI
2.b: HỖN HỢP HOẶC HỢP CHẤT
3.a: ĐẶC TRƯNG NHẤT
3.b: ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN NHẤT
3.c: NHÓM CÓ THỨ TỰ SAU CÙNG
3
1
2
THÔNG TƯ SỐ 103/2015/TT-BTC NGÀY 01/7/2015 CỦA BỘ TÀI CHÍNH
3
4
6
5
GIỐNG NHẤT BAO BÌ:
5.a: BAO BÌ ĐẶC BIỆT
5.b: BAO BÌ HOẶC VẬT LIỆU ĐÓNG 
GÓI
CHÚ GIẢI & NỘI DUNG CỦA PHÂN NHÓM (CẤP ĐỘ 1 & 2)
TỪ QUY TẮC 1 ĐẾN QUY TẮC 5
6 QUY TẮC
THÔNG TƯ SỐ 103/2015/TT-BTC NGÀY 01/7/2015 CỦA BỘ TÀI CHÍNH
Quy tắc 1
Tên của các phần, của chương hoặc của phân
chương được đưa ra chỉ nhằm mục đích dễ
tra cứu.
Để đảm bảo tính pháp lý, việc phân loại hàng
hóa phải được xác định dựa theo:
+ nội dung của từng nhóm và bất cứ chú
giải của các phần, chương liên quan
+ các qui tắc tiếp theo nếu các nhóm hoặc
các chú giải đó không có yêu cầu nào khác.
4/1/2020 Lừng Thị Kiều Oanh