Bài giảng môn Phân tích báo cáo tài chính - Bài 3: Cổ tức của công ty cổ phần - Nguyễn Thị Hà

 BÀI 3
 CỔ TỨC CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN
 Giảng viên: TS. Nguyễn Thị Hà
 1
v2.0013107202
TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG BÀI
 Giả sử 1:Mộtcôngtycổ phầncóvốnchủ sở hữulà3tỷđồng.Sau1năm
 kinh doanh công ty đạtlợi nhuận1tỷđồng. Toàn bộ lợinhuậndự kiến được
 phân chia cho các cổđông. Trong bốicảnh công ty mớiký1hợp đồng trị giá
 4tỷ thựchiện trong 3 tháng tới. Vậynếubạnlàthànhviêngópvốnbạnsẽ
 làm gì?
 Giả sử 2:Mộtcôngtycổ phần đang trong quá trình tăng trưởng và phát
 triển, lợi nhuậncủacôngtykháổn định có xu hướng tăng lên trong tương lai.
 Các thành viên cổđông của công ty không muốnchiasẻ quyềnkiểm soát
 quyềnphânphốilợi nhuận cao. Vậytrongtrường hợp đócôngtynênphân
 phốilợi nhuậnnhư thế nào nếucôngtycólợi nhuận cao trong năm. Nếubạn
 là chủ tịch hội đồng quảntrị bạncóquyết định như thế nào? Nếubạn là nhà
 đầutư bạnxemtiền đầutư củamìnhđượcsử dụng như thế nào?
 Bài học này sẽ giúp chúng ta trả lời được những câu hỏi trên và
 có một cái nhìn tổng quát về việc phân chia lợi tức của công ty cổ phần.
 2
v2.0013107202
MỤC TIÊU
•Nắm được khái quát về cổ tứccủa
 công ty cổ phần;
•Nắm đượccácyếutốảnh hưởng
 đếnviệchoạch địnhchínhsáchcổ
 tứccủacôngty;
•Hiểu đượcnội dung các chính sách
 cổ tứccuả công ty;
•Hiểu đượcviệcmualạicổ phiếu
 củacôngty.
 3
v2.0013107202
HƯỚNG DẪN HỌC
•Cầnnắm khái quát những vấn đề về công
 ty cổ phần;
•Nghiêncứulýthuyếtvề cổ tức, liên hệ
 với tình hình thựctế củacáccôngtycổ
 phầnniêmyết ở Sở giao dịch chứng
 khoán ViệtNam;
•Tìmhiểucácvănbảnphápquyliênquan
 đếnviệctrả cổ tức;
• Đọcthêmtàiliệuthamkhảo, như:
  Chương 7, Giáo trình Tài chính doanh
 nghiệp–Học viên Tài chính. Chủ biên
 PGS. TS Nguyễn đìnhKiêm&TSBạch
 đứcHiển. NXB Tài chính 2008;
  Chương 13, Tài chính doanh nghiệp
 hiện đại. Chủ biên TS TrầnNgọcThơ.
 NXB Thống kê.
 4
v2.0013107202
NỘI DUNG
•Cổ tức, hình thứcvàtrìnhtự trả cổ tức;
• Chính sách trả cổ tứccủacôngty;
•Cổ tứcbằng cổ phiếu;
•Mualạicổ phiếu.
 CỔ TỨC BẰNG CỔ PHIẾU
 MUA LẠI CỔ PHIẾU
 5
v2.0013107202
1. CỔ TỨC VÀ HÌNH THỨC, TRÌNH TỰ TRẢ CỔ TỨC 
•Kháiniệmvề cổ tức;
•Hìnhthứcvàtrìnhtự trả cổ tức.
 6
v2.0013107202
1.1. KHÁI NIỆM VỀ CỔ TỨC
• Đốivớicôngtycổ phần, số lợinhuậnsau
 khi nộpthuế thu nhập doanh nghiệpcho
 Nhà nước, về cơ bảnsẽđược chia thành
 hai phần:
  Phầnlợi nhuậndànhđể trả cho các cổ
 đông hiệnhànhcủacôngtyđượcgọi
 là lợitứccổ phầnhaycổ tức;
  Phầnlợi nhuậnlưugiữ lại không chia
 gọilàlợi nhuậngiữ lại.
•Kháiniệm: Cổ tứclàkhoảnlợi nhuậnsau
 thuế của công ty dành trả cho các cổ
 đông hiệnhành.
 7
v2.0013107202
1.2. CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH CỔ TỨC
 Cổ tức1 cổ phần
 1. Hệ số trả cổ tức =
 Thu nhập1 cổ phần
 Lợi nhuậnsauthuế dành trả
 2. Cổ tức1 cổ phần cổ tứcchocổđông
 =
 (DIV) Số cổ phần đang lưuhành
 Lợi nhuận Phầntrả cổ tứccho
 –
 3. Thu nhập1 cổ phần sau thuế cổđông ưu đãi
 =
 (EPS)
 Số cổ phần đang lưuhành
 Cổ tức1 cổ phần
 4. Tỷ suấtcổ tức =
 Giá thị trường của1 cổ phần 8
v2.0013107202
1.3. HÌNH THỨC VÀ TRÌNH TỰ TRẢ CỔ TỨC
Hiệnnay tạiViệt Nam, theo Luật doanh nghiệp cho phép công ty cổ phầntrả
Cổ tứcbằngcáchìnhthứcsau: 
 Cổ tức bằng cổ phiếu
 Cổ tức Cổ tứcbằng tiền
 Cổ tứcbằng tài sảnkhác
 Sơđồ3.1: Cáchìnhthứctrả cổ tức
 9
v2.0013107202
1.4. TRÌNH TỰ TRẢ CỔ TỨC
 Ngày công bố trả cổ tức
 Ngày đăng ký cuốicùng
 Ngày không hưởng cổ tức
 Ngày chi trả
 Sơđồ3.2: Trình tự chi trả cổ tức
 10
v2.0013107202
2. CHÍNH SÁCH TRẢ CỔ TỨC CỦA CÔNG TY
•Tầmquantrọng của chính sách cổ tức.
•Những yếutốảnh hưởng đến chính sách
 cổ tứccủacôngtycổ phần.
• Chính sách cổ tức trong doanh nghiệp:
  Chính sách ổn định cổ tức.
  Chínhsáchthặng dư cổ tức.
  Các chính sách cổ tứckhác.
 11
v2.0013107202
2.1. TẦM QUAN TRỌNG CỦA CHÍNH SÁCH TRẢ CỔ TỨC
• Chính sách cổ tức ảnh hưởng trựctiếp
 đếnlợiíchcủacổđông.
• Chính sách cổ tức ảnh hưởng đếnsự tăng
 trưởng của công ty trong tương lai.
• Chính sách cổ tức ảnh hưởng đếngiácổ
 phiếucủacôngty.
 12
v2.0013107202
2.2. NHỮNG YẾU TỐẢNH HƯỞNG ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC 
CỦA CÔNG TY CỔ
•Những ràng buộccủapháplý;
•Cơ hội đầutư;
• Chi phí phát hành chứng khoán;
•Tâmlýcủangười đầutư;
•Vị trí củacáccổđông trong việcthựchiện
 nghĩavụ nộpthuế thu nhập cá nhân;
•Sựổn định về lợi nhuậncủacôngty;
•Khả năng thâm nhậpvàothị trường vốn;
•Quyềnkiểm soát công ty;
• Tình hình dòng tiềncủacôngty;
•Chukỳ sống của doanh nghiệp.
 13
v2.0013107202
3. CHÍNH SÁCH TRẢ CỔ TỨC TRONG THỰC TIỄN 
 Chính sách
 ổn định cổ tức
 Chính sách Chính sách
 trả cổ tức thặng dư cổ tức
 trong thựctiễn
 Chính sách
 cổ tứckhác
 14
v2.0013107202
3.1. CHÍNH SÁCH ỔN ĐỊNH CỔ TỨC
Nội dung chủ yếucủa chính sách:
•Duytrìtrả cổ tứcliêntụchàngnăm.
•Chỉ tăng cổ tứclênmứccaohơnkhi
 công ty có thểđạt đượcsự gia tăng
 lợi nhuậnmộtcáchvững chắc.
•Bất đắcdĩ mớiphảicắtgiảmcổ tức.
• Trong những nămgần đây, nhiều
 công ty cổ phần ở các nướctheođuổi
 chính sách ổn định cổ tứctheohướng
 duy trì tỷ lệ tăng trưởng cổ tức ổn
 định hay đều đặn.
 15
v2.0013107202
3.1. CHÍNH SÁCH ỔN ĐINH CỔ TỨC (tiếptheo)
•Những lợiíchcủa Chính sách ổn định cổ tức:
  Thựchiện chính sách ổn định cổ tứccó
 khuynh hướng góp phầnlàmtăng giá cổ
 phiếucủa công ty trên thị trường;
  Chính sách ổn định cổ tức thu hút sự
 quan tâm nhiềuhơncủacácnhàđầutư,
 từđólàmtăng uy tín củacôngty;
  Cổ tức ổn định còn là mộtyếutố giúp
 cho công ty có thể dễ dàng hơn được
 niêm yếtchứng khoán tạiSở giao dịch
 chứng khoán.
•Hạnchế của chính sách: Việctrả cổ tức ổn
 định có thể làm cho công ty bịđộng trong
 việcbố trí nguồnvốn bên trong, phảiphát
 hành nhiềuhơncổ phiếu để huy động vốn
 cho đầutư.
 16
v2.0013107202
3.2. CHÍNH SÁCH THẶNG DƯ CỔ TỨC
•Nội dung chủ yếucủa chính sách: Công ty chỉ trả cổ tứctừ phầnlợinhuận
 sau thuế còn lạisaukhiđã ưutiêndànhsố lợi nhuậnsauthuếđểtài trợ cho
 đầutư.
•Nhưng lợiíchcủa chính sách:
  Giúp cho công ty chủđộng sử dụng lợinhuậnsauthuếđáp ứng nhu cầu
 vốnchothựchiệncáccơ hội đầutư tăng trưởng;
  Công ty sẽ giảm đượcchiphísử dụng vốn;
  Giúp cổđông hiệnhữucóthể giảmhoặc hoãn nộpmộtphầnthuế thu
 nhập cá nhân;
  Giúp cổđông hiệnhữutránhphải phân chia quyềnkiểmsoát,biểu
 quyết và phân chia thu nhậpchocổđông.
•Hạnchế của chính sách:
  Có thể làm cho cổ tứcdaođộng khá lớn;
  Chínhsáchthặng dư cổ tứcphùhơphơnvớinhững công ty đang trong
 giai đoạntăng trưởng, có nhiềucơ hội đầutư.
 17
v2.0013107202
3.3. CHÍNH SÁCH CỔ TỨC KHÁC
• Chính sách trả cổ tứctheotỷ lệ chi trả
 cốđịnh:
  Trả cổ tứctheo1tỷ lệ chi trả cốđịnh tính
 trên lợi nhuậnsauthuế củacôngty;
  Cổ tức1cổ phầncósự dao động khá lớn
 qua các năm.
• Chính sách trả cổ tức định kỳ trong năm ở
 mứcthấp và chia thêm cổ tứcvàocuốinăm:
  Xác định mộtmứccổ tứctốithiểunhất
 định và theo kỳ hạn trong nămsẽ trả cho
 cổđông;
  Đếncuốinăm(chủ yếu ở nămcókếtquả
 kinh doanh tốt) có thể chia thêm cổ tức;
  Tạorasự linh hoạt cho công ty trong việc
 trả cổ tức;
  Đảmbảo cho các nhà đầutư nhận được
 khoảncổ tức ở mứctốithiểunhất định. 18
v2.0013107202
4. CỔ TỨC BẰNG CỔ PHIẾU
•Kháiniệm: Trả cổ tứcbằng cổ phiếulà
 cách công ty phát hành thêm cổ phiếu
 tương ứng vớiphầngiátrị lợi nhuậnsau
 thuế dành trả cổ tứcvàphânphốichocổ
 đông hiệnhữutheotỷ lệ cổ phầnhiệnhọ
 đang nắmgiữ.
•Tácđộng củatrả cổ tứcbằng cổ phiếu
 (so sánh vớicổ tứcbằng tiền) đến:
  Giá trị tài sảncủacôngty;
  Vốnchủ sở hữuvàKhoảnmụccác
 thành phầncủavốnchủ sở hữu;
  Số cổ phiếu đang lưu hành;
  Tỷ lệ quyềnsở hữucủamỗicổđông
 hiệnhữu;
  Giá trị sổ sách của1cổ phiếu;
  Giá thị trường củacổ phiếu.
 19
v2.0013107202
4.1. ĐIỂMLỢI VÀ BẤT LỢI
 ĐIỂM LỢI ĐIỂM BẤT LỢI
•Cóthể giúp cho công ty chủđộng •Trả cổ tứcbằng cổ phiếu
 giảmgiácổ phiếunhằmlàmtăng “Loãng giá”, nếuviệcsử dụng
 thêm tính thanh khoảncủa chúng. tiềnchođầutư không tốtcàng
•Sovớitrả cổ tứcbằng tiền, giúp cho làm cho giá cổ phiếusụtgiảm.
 công ty có thêm vốnbắng tiềntừ • Các nhà quảnlýcóthể sử
 nguồnlợi nhuậnsauthuếđểđầutư, dụng để che đậytìnhtrạng
 giảmbớt hay không phảipháthành thiếuhụttiềnmặthoặclạm
 thêm cổ phầnmới để huy động vốn. dụng quá mứccóthể dẫn đến
•Cóthể giúp cho các nhà quảntrị tình trạng “dư thừatiềnmặt”
 công ty giảmbớtáplựcphải liên tục dễ dãi trong chi tiêu đầutư.
 tăng cổ tứcbằng tiền.
•Giúpcổđông có thể hoãn đượcthuế
 thu nhập cá nhân so vớicổ tứcbằng
 tiềnmặt.
 20
v2.0013107202
4.2. MUA LẠI CỔ PHIẾU
•Cổ phiếuquỹ là cổ phiếudocôngtyđã
 phát hành và được chính công ty mua
 lạibằng nguồnvốnhợppháp.
•Mualạicổ phiếuvới các hình thứcsau:
  Mua lạicổ phiếu trên thị trường như
 mua qua Sở giao dịch chứng khoán.
  Công ty đề nghị mua lạitừ tấtcả
 các cổđông củacôngty.
  Mua lạitheomụctiêu:Mualạicó
 tính chấtriênglẻ trên cơ sở thương
 lượng trựctiếpvớicổđông lớnhoặc
 mộtnhómcổđông nhất định.
 21
v2.0013107202
4.3. MUA LẠI CỔ PHIẾU (tiếp theo)
Doanh nghiệpmualạicổ phiếunhằm:
 •Táicơ cấunguồnvốnchohợplý;
 • Duy trì giá thích hợpchocổ phiếu
 trên thị trường;
 •Ngănchặnsự thâu tóm công ty;
 • Để thưởng cổ phiếu cho các nhà
 quảnlýhoặcngườilaođộng của
 công ty;
 • Để điềuchỉnh giảmvốn điềulệ
 theo nghị quyếtcủa Đạihội đồng
 cổđông...
Ở nhiềunước, công ty cổ phầncòn
thựchiệnviệcmualạimộttỷ lệ cổ
phầnnhất định từ tấtcả cổđông của
công ty thay vì trả cổ tức.
 22
v2.0013107202
4.4. MUA LẠI CỔ PHIẾU THAY VÌ TRẢ CỔ TỨC
 ĐIỂM LỢI ĐIỂM BẤT LỢI
•Mualạicổ phiếuxemnhưđưalại •Trongtrường hợpcóthể có nhiều
 mộttínhiệulạc quan cho các nhà cổđông chưanhậnthấyrõcăncứ
 đầutư -mộtlýdokhiếnchogiá và mối liên hệ giữaviệccôngty
 cổ phiếucủacôngtytăng lên. mua lạicổ phiếuvàviệctrả cổ tức
•Cổđông rộng đường hơntrong bằng tiền, từđólàmchoviệcthực
 việclựachọntheoýthíchcủahọ hiệnkế hoạch mua lạicổ phiếucủa
 bán hay không bán cổ phiếu. công ty gặptrở ngại.
•Việcmualạicổ phiếudẫn đếnsố •Nếucôngtyđặtgiámualạiquá
 cổ phiếu đang lưuhànhgiảm đi, cao thì có thể gây ra sự bấtlợicho
 thu nhập1cổ phầntăng lên sẽ các cổđông chưacầntiềnvẫngửi
 làm cho giá cổ phiếucủacôngty lạicổ phiếucủacôngty.
 tăng lên. •Những công ty mà cổ phiếucótính
•Mualạicổ phiếucũng giúp các thanh khoảnyếunếucôngtyđặt
 nhà quảntrị công ty giảm đượcáp giá mua quá cao thì sau khi kết
 lựctăng cổ tứcbằng tiền. thúc chương trình mua lạigiácổ
 phiếucóthể sụtgiảmmạnh. 23
v2.0013107202
TÓM TẮT CUỐI BÀI
•Cổ tứclàkhoảnlợinhuậnsauthuế của công ty dành trả cho các cổđông.
•Cácchỉ tiêu đánh giá tình hình trả cổ tức: Hệ số trả cổ tức/cổ tức1cổ phần
 (DIV)/Thu nhậpmộtcổ phần (EPS) và tỷ suấtcổ tức.
•Hìnhthứctrả cổ tức: Bằng cổ phiếu, bằng tiềnvàbằng tài sảnkhác.
•Trìnhtự trả cổ tức: Ngày công bố trả cổ tức–ngàyđăng ký cuốicùng–
 ngày giao dịch không hưởng cổ tức–ngàytrả cổ tức.
• Chính sách trả cổ tức ảnh hưởng tới: Lợiíchcổđông hiệnhữu, sự tăng
 trưởng của công ty trong tương lai và giá cổ phiếucủacôngty.
• Cácchínhsáchtrả cổ tứctrongthựctiễn: Chính sách ổn định cổ tức, chính
 sách thặng dư cổ tức và chính sách cổ tứckháccũng nhưưuvànhược điểm
 củamỗichínhsách.
 24
v2.0013107202