Bài giảng Môi trường đại cương

1 
1 
TRƢỜNG ĐH PHẠM VĂN ĐỒNG 
 KHOA KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ 
 BỘ MÔN NÔNG LÂM NGƢ 
Bài giảng 
MÔI TRƢỜNG ĐẠI CƢƠNG 
(Dành cho các lớp Cao đẳng môi trường) 
 GV: ThS Phan Ý Nhi 
Quảng Ngãi, 5/2015 
2 
2 
MỤC LỤC 
LỜI NÓI ĐẦU .................................................................................................................. 3 
3 ..CHƢƠNG I. TỔNG QUAN VỀ MÔI TRƢỜNG 4 
1.1. Khái niệm môi trƣờng .............................................................................................. 4 
1.2. Các thành phần của môi trƣờng ................................................................................ 4 
1.3. Ô nhiễm môi trƣờng và bảo vệ môi trƣờng .............................................................. 12 
1.4. Tác động của con ngƣời đến môi trƣờng ................................................................... 15 
1.5. Phát triển và phát triển bền vững ............................................................................... 19 
CHƢƠNG 2. MÔI TRƢỜNG KHÔNG KHÍ................................................................... 26 
2.1. Các yếu tố chính trong môi trƣờng không khí ........................................................... 26 
2.2. Ô nhiễm môi trƣờng không khí ................................................................................. 32 
2.3. Tiếng ồn và ô nhiễm tiếng ồn ................................................................................... 49 
Chƣơng III. MÔI TRƢỜNG NƢỚC ............................................................................... 56 
3.1.Khát quát về môi trƣờng nƣớc ................................................................................... 56 
3.2. Ô nhiễm môi trƣờng nƣớc ......................................................................................... 64 
3.3. Bảo vệ tài nguyên nước ........................................................................................... 86 
CHƯƠNG IV. MÔI TRƯỜNG ĐẤT ................................................................................... 94 
4.1. Khái quát về môi trƣờng đất ...................................................................................... 94 
4.2. Ô nhiễm và thoái hóa đất .......................................................................................... 98 
4.3. Bảo vệ môi trƣờng đất ............................................................................................. 102 
3 
Lời nói đầu 
Chúng tôi biên soạn bài giảng với mong muốn trang bị cho sinh viên hệ cao đẳng 
những kiến thức cô dọng nhất về môi trường, các hiện tượng tự nhiên xảy ra trong môi 
trường; các khái niệm, vai trò, thực trạng của môi trường nước, môi trường không khí, 
môi trường đất; kiến thức về ô nhiễm, nguyên nhân dẫn đến sự ô nhiễm, biện pháp kiểm 
soát và xử lý ô nhiễm môi trường không khí, môi trường nước, môi trường đất. 
Để từ đó, sinh viên có thể tự học, tự trang bị cho mình đủ kiến thức có thể tiến 
hành phân tích, đánh giá và nhận định các vấn đề về môi trường và xây dựng cho mình ý 
thức nghiêm túc trong thực hiện bảo vệ môi trường, có thái độ phê phán đối với các hành 
vi xâm phạm môi trường, tài nguyên trong xã hội, tôn trọng và sống có trách nhiệm cao 
đối với cộng đồng xung quanh. 
 Tác giả 
4 
CHƢƠNG I. TỔNG QUAN VỀ MÔI TRƢỜNG 
1.1. Khái niệm môi trƣờng 
Theo nghĩa rộng nhất thì môi trƣờng là tập hợp các điều kiện và hiện tƣợng bên ngoài có 
ảnh hƣởng tới mộy vật thể hoặc một sự kiện. Bất cứ vật thể, sự kiện nào cũng tồn tại và 
diễn biến rong môi trƣờng nhƣ môi trƣờng vật lí, môi trƣờng pháp lý, môi trƣờng kinh 
tế Nhƣ vậy, môi trƣờng là tất cả các nhân tố tự nhiên và xã hội cần thiết cho sự sinh 
sống, sản xuất của con ngƣời, nhƣ tài nguyên thiên nhiên, không khí, đất, nƣớc, ánh sáng, 
cảnh quan, quan hệ xã hội... 
Theo Luật Bảo vệ môi trƣờng Việt Nam năm 2006: Môi trƣờng bao gồm các yếu tố tự 
nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con ngƣời, có ảnh hƣởng tới đời sống, sản xuất, sự 
tồn tại, phát triển của con ngƣời và sinh vật. 
Môi trường là tổng hợp các điều kiện bên ngoài có ảnh hưởng tới một đối tượng nào đó. 
Đây có thể xem là khái niệm khái quát nhất về môi trƣờng. 
1.2. Các thành phần của môi trƣờng 
1.2.1. Thạch quyển 
1.2.1.1. Khái niệm 
Thạch quyển là lớp ngoài của cấu tạo trái đất. Lớp thạch quyển mỏng và cứng, có cấu tạo 
hình thái rất phức tạp, có thành phần không đồng nhất, có độ dày thay đổi theo vị trí địa 
lý. Vỏ Trái đất đƣợc chia làm 2 kiểu: vỏ lục địa và vỏ đại dƣơng. 
+ Vỏ đại dƣơng có thành phần chủ yếu là các đá giàu CaO, FeO, MgO, SiO2 trải 
dài trên tất cả các đáy của các đại dƣơng với chiều dày trung bình 8 km. 
 + Vỏ lục địa gồm 2 lớp vật liệu chính là đá bazan dày 10-20km ở dƣới và các loại 
đá khác nhƣ granit, sienit giàu SiO2, Al2O3 và đá trầm tích ở bên trên. Vỏ lục địa thƣờng 
rất dày, trung bình 40km, có nơi 60-70km nhƣ dãy núi Hymalaya. Ở vùng thềm lục địa, 
nơi tiếp xúc giữa đại dƣơng và lục địa, lớp vỏ lục địa giảm còn 15-20km. 
Tro ... n trong môi trƣờng phân 
tƣơi, làm vi sinh vật chỉ thị cho độ nhiễm bẩn phân của đất. 
4.3. Bảo vệ môi trƣờng đất 
4.3.1. Bảo vệ và cải tạo đất 
4.3.1.1. Chống xói mòn, giảm bạc màu đất 
Xói mòn là hiện tƣợng lớp đất mặt màu mỡ bị mất đi do gió ở vùng khí hậu khô và do 
nƣớc chảy ở cùng khí hậu ẩm. Ở Việt Nam xói mòn chủ yếu xảy ra do nƣớc vì lƣợng 
mƣa rất lớn, rừng đồi bị phá huỷ và địa hình dốc. Hằng năm trên những đồi trọc bị xói 
mòn mất 200 tấn đất màu mỡ/1 ha đất. Cƣờng độ xói mòn phụ thuộc vào độ dốc, độ che 
103 
phủ của cây Các biện pháp chống xói mòn chủ yếu là làm giảm độ dốc và chiều dài 
sƣờn dốc, trồng lại cây, phục hồi rừng. 
a) Làm giảm độ dốc, chiều dài sƣờn dốc: bằng các biện pháp nhƣ san ruộng bậc thang, 
đào mƣơng, đắp bờ, trồng các cây để ngăn chiều dài dốc ra nhiều đoạn ngắn hơn. Các 
biện pháp thuỷ lợi nhƣ xây dựng đập, hệ thống tƣới tiêu theo các đƣờng đồng mức để 
ngăn nƣớc, xây các đập và giếng tiêu năng tại những vị trí quá dốc là những biện pháo 
chống xói mòn hiệu quả. 
b) Trồng cây, phục hồi rừng: Rừng cây có vai trò lớn trong việc bảo vệ đất nhất là ở 
những vùng có địa hình dốc lớn. Việc phục hồi và trồng lại rừng đƣợc tiến hành trên các 
vùng đồi, rừng bị phá huỷ do khai hoang, khai thác gỗ tại các vùng khai mỏ. Biện pháp 
lâm nghiệp che phủ kín mặt đất, cụ thể là gieo trồng theo hƣớng ngang sƣờn dốc; làm 
luống ngang sƣờn dốc; nếu là cây hàng thƣa thì giữa hàng cây phải có dải cây nông 
nghiệp ngăn ngày; cú trọng giữ rừng ở đầu gnuồn và chỏm đồi; chọn cây phù hợp với đất 
để nâng cao năng suất cây trồng. 
4.3.1.2. Cải tạo đất bị chua hóa 
Bón vôi thƣờng xuyên là biện pháp cải tạo đất chua phổ biến. Căn cứ vào độ chua (pH) 
của đất, mà sử dụng lƣợng vôi thích hợp, dùng vôi xám tốt hơn vôi trắng vì trong vôi xám 
có cả Ca và Mg. Mặc khác, việc tăng cƣờng bón phân hữu cơ (phân chuồng, phân xanh, 
phân Komix) cũng là phƣơng pháp tốt cải tạo đất chua; nếu có điều kiện lấy đất sét 
nặng trộn với đất mặt cũng là biện pháp cải tạo đất cát, đất bạc màu để tăng khả năng hấp 
thụ của đất. Nếu cải tạo đất chua bằng cách dùng phân hóa học thì nên chọn loại phân 
trung tính hoặc kiềm nhƣ DAP, KNO3, CA(NO3)2, lân nung chảy, Apatic, Phosphorit, 
Urê, NH4NO3,. không dùng phân chua sinh lý nhƣ SA, KCl, K2SO4, Suppe lân 
Trong canh tác phải quản lý nƣớc thích hợp, hạn chế dòng chảy, trồng cây phủ đất kết 
hợp làm phân xanh. Hạn chế tối đa dùng thuốc trừ cỏ làm trắng đất, làm giảm lƣợng hữu 
cơ trong đất. 
4.3.1.3. Cải tạo đất bị mặn 
104 
Biện pháp thủ lợi: Cần xây dựng 1 hệ thống hoàn chỉnh tƣới tiêu để có thể thực hiện việc 
rửa mặt cho đất, cụ thể là đƣa nƣớc ngọt vào đồng ruộng, cày bừa, sục bùn để hòa tan các 
loại muối tan trong đất rồi ngâm ruộng và tháo nƣớc tiêu. Nếu thực hiện nhiều lần biện 
pháp này, độ mặn sẽ đƣợc giảm đáng kể. Mặc dù đây là biện pháp cần có sự đầu tƣ lớn 
ban đầu nhƣng hiệu quả mang lại cao và có tính bền vững lâu dài. 
Biện pháp nông lý: Một trong số những cách thực hiện phổ biến của biện pháp này là: 
Cày sâu ko lật, xới đất nhiều lần nhằm cắt đứt mao quản làm cho muối không bốc lên 
tầng mặt. 
Biện pháp sinh học: Trồng các giống cây chịu mặn phù hợp với từng giai đoạn cải tạo đất 
(trồng cậy chịu mặn cao trƣớc, rồi đến cây chịu mặn thấp sau). Hay còn gọi là cải tạo đất 
mặn bằng luân canh cơ cấu cây trồng. 
Biện pháp hóa học: Na+ là ion quan trọng trong đất mặn và chủ yếu gây nên những tính 
chất lý/hóa xấu cho đất. Ion này đƣợc tồn tại ở các dạng muối hóa tan nhƣ NaCl, 
NaHCO3, Na2SO4 ...., đặc biệt còn ở dạng trao đổi hấp phụ trên bề mặt keo đất. Vì vậy, 
để cái tạo đất mặn, điều kiện tiên quyết đầu tiên là loại trừ ion Na+ trong đất. Ion Na+ sẽ 
đƣợc loại bỏ khỏi đất bằng cách thay thế ion Ca2+ vào.Một số vật liệu/ chất thƣờng đƣợc 
áp dụng để thay thể ion Ca2+ vào đất thay cho ion Na+ là: thạch cao CaSO4.2H20; hay 
vôi CaCO3. 
4.3.1.2. Xử lý chất thải rắn 
a) Xây dựng chiến lƣợc và lập kế hoạch quản lý chất thải rắn 
Cần phải nghiên cứu đánh giá chính xác hiện trạng chất thải rắn đô thị và công nghiệp 
hiện có của địa phƣơng, cũng nhƣ dự báo chúng trong tƣơng lai 10 – 15 năm tới. Đặc 
biệt làm rõ các vấn đề:các nguồn thải chất thải rắn, trƣớc mắt và lâu dài; lƣợng thải là bao 
nhiêu, trƣớc mắt và lâu dài; thành phần và tính chất của chất thải rắn, trƣớc mắt và lâu 
dài. Từ kết quả nghiên cứu trên tiến hành xây dựng chiến lƣợc và lập kế hoạch quản lý 
môi trƣờng ngắn hạn và dài hạn cho phù hợp. 
b) Xử lý chất thải rắn do sinh hoạt 
105 
Xử lý chất thải rắn do sinh hoạt là công đoạn cuối cùng của công tác vệ sinh môi trƣờng 
đô thị. Đây là quá trình thu gom, vận chuyển, tập trung và xử lý chế biến. Trong chất thải 
rắn đô thị, thành phần hữu cơ chiếm 40-60%, các loại chất thải có khả năng tái chế chiếm 
8-15%, còn lại là các loại chất thải khác. Để chống lại tất cả các loại ô nhiễm thì việc xử 
lí chất thải rắn, tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, chuyển hoá chất hữu cơ dễ phân huỷ thành 
dạng không hôi thối, dễ sử dụng là điều rất cần thiết. Các loại chất thải rắn đƣợc chế biến 
làm phân bón cho nông nghiệp. 
Có hai phƣơng pháp để chế biến chất thải rắn do sinh hoạt là phƣơng pháp loại trừ và 
phƣơng pháp sử dụng lại. Các phƣơng pháp này gồm các bƣớc: xử lý sơ bộ (tách, phân 
loại, giảm thể tích chất thải), phƣơng pháp sinh học (ủ hiếu khí để xử lý phần hữu cơ của 
chất thải rắn nhờ vi sinh vật), phƣơng pháp nhiệt (đốt rác), phƣơng pháp hoá học (thuỷ 
phân chƣng không có không khí chất thải) và cơ học (ép, nén chất thải để dễ sử dụng và 
vận chuyển). Hiện nay ngƣời ta thƣờng dùng các biện pháp sinh học nhƣ xử lí hiếu khí tại 
bãi tập trung rác, tích trữ và chôn lấp rác tại các bãi chôn lấp và đốt rác. 
Chôn lấp chất thải rắn là công nghệ thông dụng nhất, đỡ tốn kém nhất nhƣng đòi hỏi có 
diện tích lớn. Chất thải tập trung chôn lấp và phải đáp ứng các điều kiện vệ sinh môi 
trƣờng, không gây ô nhiễm môi trƣờng đất, môi trƣờng nƣớc ngầm, nƣớc mặt và không 
khí. Việc lựa chọn bãi chôn rác là hết sức quan trọng phải đáp ứng các yêu cầu nhƣ 
khoảng cách cách ly từ bãi chôn lấp đến khu dân cƣ, công trình văn hoá, tôn giáo, giải trí, 
đến nguồn nƣớc sông, suối, giếng khoan gần nhất là > 400m, cách đƣờng giao thông là 
100 – 300m, khoảng cách từ đáy bãi rác đến tầng nƣớc ngầm có trữ lƣợng lớn > 3m. Bãi 
chôn lấp phải đƣợc tính toán để tập trung và ủ rác trong thời gian 15 đến 20 năm. Để 
giảm diện tích bãi chôn chất thải rắn đƣợc ủ thành nhiều lớp. Khi chất thải cao 2m thì đắp 
đất ủ; xung quanh trên đó trồng cây, cỏ Bãi chôn lấp rác phải có lớp ngăn nƣớc dƣới 
đáy và thành xung quanh, có hện thống đƣờng ống thu nƣớc đáy, có trạm xử lý nƣớc rỉ 
rác trƣớc khi thải ra môi trƣờng xung quanh. Bãi chôn lấp sau khi đóng cửa thì có thể sử 
dụng diện tích đất này để làm công viên, khu du lich sinh tháivà khí sinh học sinh ra 
trong quá trình phân hủy có thể sử dụng làm nhiên liệu. 
c) Xử lý chất thải rắn công nghiệp 
106 
Các loại chất thải rắn tạo nên trong quá trình sản xuất công nghiệp có thể sử dụng lại làm 
nguyên liệu thứ cấp cho quá trình sản xuất đó hoặc ở một quá trình khác. Các chất thải 
không sử dụng lại đƣợc, tuỳ loại chất thải có thể xử lý theo các phƣơng pháp khác nhau 
Bảng 4.2. Các phƣơng pháp xử lý chất thải rắn công nghiệp 
Mức độc hại Đặc điểm chất thải Phƣơng pháp xử lý 
I Không bẩn không độc hại 
Dùng san nền hoặc làm lớp phân cách ủ chất 
thải sinh hoạt 
II Chất hữu cơ dễ oxy hoá Tập trung và xử lý cùng chất thải sinh hoạt 
III 
Chất hữu cơ ít độc và khó 
tan trong nƣớc 
Ủ cùng chất thải sinh hoạt 
IV Các chất chứa dầu mỡ Đốt cùng chất thải sinh hoạt 
V 
Độc hại đối với môi 
trƣờng không khí 
Tập trung trong các poligon đặc biệt 
VI Độc hại Chôn hoặc khử độc trong các thiết bị đặc biệt 
Phƣơng pháp chôn lấp và khử độc: Chôn lấp là công đoạn cuối cùng của hệ thống quản 
lý chất thải rắn. Các chất độc hại trong công nghiệp nhƣ thủy ngân, crôm, chì đƣợc 
trung hoà, xử lý hoặc khử độc trong các công trình thiết bị đặc biệt trong phạm vi nhà 
máy hoặc ngoài nhà máy. Các phế thải đặc biệt độc hại đƣợc chôn trong thùng bê tông 
đặt sâu dƣới đất không thấm nƣớc từ 10 – 12m. Các chất hoạt tính phóng xạ đƣợc thu 
gom riêng vào thùng mặt nhẵn và sau đó vận chuyển đến chỗ chôn lấp trong xe đặc biệt, 
chống phóng xạ. Vấn đề chôn lấp các chất đồng vị phóng xạ trong đất hiện nay vẫn chƣa 
giải quyết triệt để. Ở Mỹ ngƣời ta chôn nó dƣới dạng dịch ximăng trong lớp nham thạch, 
ở Nga ngƣời ta chôn nó dƣới đất giữa hai lớp cách nƣớc 
Đốt chất thải rắn: Đốt chất thải rắn trong các lò đốt không phải là biện pháp ƣu việt vì 
nó có thể làm nhiễm bẩn môi trƣờng không khí nếu hệ thống xử lý khí thải của lò không 
107 
tốt. Song trong điều kiện không có diện tích nhiều thì phƣơng pháp này lại là một 
phƣơng pháp hợp lý. 
Nhiệt độ trong lò đốt thƣờng 800 – 1100oC. Để khử các mùi hôi và độc hại khi đốt chung 
các loại chất thải với nhau cần phải tính toán lƣợng nhiệt đơn vị giải phóng, độ tro, khả 
năng gây nổ. Nhiệt độ bắt lửa, nóng chảycủa từng loại chất thải. 
Xây dựng các lò đốt rác với nhiệt độ cao có thể đốt đƣợc chất thải rắn thông thƣờng, 
cũng nhƣ chất thải rắn nguy hại, trong nhiều trƣờng hợp ngƣời ta kết hợp lò đốt rác với 
sản xuất năng lƣợng nhƣ phát điện, cấp nƣớc nóng. 
4.3.2. Các biện pháp xử lý đất 
4.3.2.1. Phương pháp xử lí tại chỗ: 
- Phƣơng pháp bay hơi: gần nhà máy hóa chất và khu công nghiệp, dùng dong không khí 
mạnh làm bay hơi các chất ô nhiễm có trong đất, hấp thụ bằng than hoạt tính. 
- Phƣơng pháp xử lí bằng thực vật: hoa hƣớng dƣơng hấp thụ urani, một số loại dƣơng xỉ 
hấp thụ asen, nhiều cây vùng núi hấp thụ mạnh mẽ kẽm, cây mù tạc hấp thụ chì, cỏ ba lá 
hấp thụ dầu,. 
- Phƣơng pháp ngâm chiết: kết hợp với chất hoạt động bề mặt để ngâm và chiết các chất 
gay ô nhiễm ra khỏi đất thu gom chất chiết bằng hệ thống thu gom và sử lí riêng. 
- Phƣơng pháp cố định chất ô nhiễm bằng dòng điện 
- Phƣơng pháp xử lí thụ động: sử dụng các quá trình xảy ra một cách tự nhiên nhƣ các 
quá trình bay hơi, thông khí, phân hủy sinh học, phân hủy do ánh sáng để phân hủy các 
chát gây ô nhiễm. 
4.3.2.2. Xử lí đất bị ô nhiễm sau khi đã bóc khỏi vị trí 
- Phƣơng pháp xử lí bằng mặt đất: Rải trên một bề mặt đất khác để phân hủy các chất ô 
nhiễm bằng quá trình phân hủy sinh học, phân hủy do ánh sáng xảy ra một cách tự nhiên. 
- Phƣơng pháp nhiệt. 
- Phƣơng pháp trộn với nhựa đƣờng asphalt. 
108 
- Phƣơng pháp đóng khối. 
- Phƣơng pháp bóc và chôn lấp. 
4.3.2.3. Loại bỏ nguồn gây ô nhiễm: 
Trong các xí nghiệp, nhà máy, hầm mỏ cần nghiên cứu công nghệ khép kín, không sản 
xuất hoặc ít sản xuất chất độc. Những chất thải loại cần có cách xử lý thu hồi. Hiện nay, ô 
nhiễm đất chủ yếu bắt nguồn từ các nhà máy và nƣớc cống thành phố, bởi vậy lúc tƣới 
nƣớc cho cây trồng cần phải cẩn thận. 
Cần chọn dùng loại nông dƣợc có hiệu lực cao nhƣng ít độc, ít tồn lƣu trong đất. Loại bỏ 
hoàn toàn các nông dƣợc đã cấm sử dụng. Một hƣớng mới hạn chế dùng thuốc gây ô 
nhiễm là cần mở rộng phƣơng pháp sinh vật phòng trừ kết hợp với các phƣơng pháp khác 
(phòng trừ tổng hợp) 
4.3.2.4. Làm sạch hóa đồng ruộng: 
Dùng vôi và muối phốt phát kiềm để khử chua, chuyển phần lớn nguyên tố kim loại sang 
hợp chất khó tan từ đó làm giảm nồng độ của chúng trong dung dịch. 
Tiêu nƣớc vùng trũng, điều tiết Eh đất làm cho một số nguyên tố kim loại nặng chuyển 
sang dạng khó tan. 
Luân canh lúa màu để xúc tiến phân hủy DDT 
Cải thiện thành phần cơ giới đất, tăng cƣờng bón phân hữu cơ 
Đối với đất cát cần nâng cao tính đệm và khả năng hấp phụ để hút các cation kim loại và 
nông dƣợc, áp dụng biện pháp tổng hợp nâng cao độ màu mỡ của đất, tạo điều kiện cho 
sinh vật hoạt động phân hủy các nông dƣợc tồn lƣu trong đất 
4.3.2.5. Đổi đất, lật đất: 
Khi đất bị nhiễm kim loại nặng (nhƣ Cd) có thể áp dụng biện pháp đổi đất, lật đất. Biện 
pháp này cải tạo triệt để nhƣng khó thực hiện trên diện rộng. 
4.3.2.6. Thay đổi cây trồng và lợi dụng hấp thu sinh vật: 
109 
Nếu đất bị ô nhiễm nặng nên thay cây lƣơng thực, cây ăn quả bằng cây quả, cây cảnh 
hoặc cây lấy gỗ. Nếu đất trồng cỏ chăn nuôi thì nên thu hoạch vào thời gian hàm lƣợng 
chất độc thấp nhất. 
Ngoài ra, có thể trồng những cây không dùng để ăn mà có khả năng hút mạnh các hcaats 
có chứa nguyên tố kim loại nặng, ví dụ: trồng cúc vạn thọ để cải tạo đất bị nhiễm Cd. 
Hoặc có thể lợi dụng vi sinh vật để chống ô nhiễm đất. 
4.3.2.7. Hạn chế sử dụng phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, Sử dụng phân bón đúng 
cách 
- Bón phân theo kết quả phân tích môi trƣờng 
- Sử dụng giống cây trồng thích hợp 
- Bón phân cân đối (N:P:K và hữu cơ) 
- Số lần bón phù hợp, đặc biệt là phân đạm 
- Quản lý nƣớc thích hợp 
- Các nhà máy phải xây ống khói cao để đƣa khí thải lên cao, phải có hệ thông xử lí chất 
thải, để tiết kiệm nhƣng vẫn đảm bảo chất lƣợng xử lí chất thải, có thể xây dựng hệ thống 
xử lí chất thải tập trung. 
4.3.2.8. Tuyên truyền bảo vệ môi trường 
Trƣớc hết cần giáo dục ngƣời dân trong việc thực hiện bảo vệ môi trƣờng nói chung và 
môi trƣờng đất nói riêng. Đối với các đơn vị vi phạm luật môi trƣờng, cần phải xử lý 
nghiêm khắc Ðiều 184 (BLHS) Tội gây ô nhiễm đất: 
“Ngƣời nào chôn vùi hoặc thải vào đất các chất độc hại quá tiêu chuẩn cho phép, đã bị xử 
phạt hành chính mà cố tình không thực hiện các biện pháp khắc phục theo quyết định của 
cơ quan có thẩm quyền gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ mƣời triệu đồng đến 
một trăm triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba 
năm. 
+ Phạm tội gây hậu quả rất nghiêm trọng thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm. 
110 
+ Phạm tội gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng thì bị phạt tù từ năm năm đến mƣời 
năm. Ngƣời phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mƣơi triệu đồng, 
cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 
năm. 
111 
CÂU HỎI ÔN TẬP 
1. Vai trò của tài nguyên đất? Nêu những hiểu biết về tài nguyên đất và thực trạng sử 
dụng tài nguyên đất? 
2. Phân tích 5 yếu tố hình thành đất? 
3. Phân tích nguyên nhân gây ô nhiễm và suy thoái đất và biện pháp khắc phục ô nhiễm 
đất? 
112 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Lê Huy Bá. 1997. Môi trƣờng tập I. NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội. 
2. Lê Thạc Cán.1995. Cơ sở khoa học môi trƣờng. ĐH Mở Hà Nội 
3. Tăng Văn Đoàn. 2006 Kỹ thuật môi trƣờng. NXB Giáo dục (tái bản lần thứ 4) 
4. Lƣu Đức Hải. 2001. Cơ sở Khoa học môi trƣờng. NXB ĐH Quốc gia HÀ Nội 
5. Lê Văn Khoa. Môi trƣờng và ô nhiễm. NXB Giáo dục Hà Nội 
6. Lê Văn Khoa, Nguyễn Ngọc Sinh. Nguyễn Tiến Dũng. 2000. Chiến lƣợc và chính sách 
môi trƣờng. 
NXB ĐH QG Hà Nội. 
7. Lê Văn Thăng. 2007. Giáo trình Khoa học môi trƣờng đại cƣơng. NXB ĐH Huế. 
8. Luật bảo vệ môi trƣờng. NXB Chính trị quốc gia Hà Nội. 
9. Bài giảng Môi trƣờng và Con ngƣời của bộ môn Nông lâm Ngƣ, Khoa Kỹ thuật Công 
nghệ, ĐH Phạm Văn Đồng. 
113 
MỤC LỤC