Bài giảng Lịch sử ngành dược

 LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC 
TS. Dương Thị Mai Trang 
 MỤC TIÊU HỌC TẬP 
Hiểu được quy luật chung của sự phát triển ngành dược thế giới nói chung và ngành dược Việt Nam nói riêng. 
Trình bày được các giai đoạn phát triển ngành dược thế giới và ngành dược VN. 
Giải thích được ý nghĩa của một số dấu hiệu, biểu tượng được dùng như sự tiếp nối giữa quá khứ và hiện tại trong ngành Dược. 
7 giai đ oạn 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC THẾ GIỚI 
GĐ 1: Từ khi có loài người đến vài vạn năm TCN= Thời kỳ bản năng 
Kinh nghiệm dùng thuốc được truyền khẩu 
 GIAI ĐOẠN KHỞI ĐẦU CỦA NGÀNH Y DƯỢC 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC THẾ GIỚI 
GĐ 2: Từ vài vạn năm TCN đến TK thứ 5,4 TCN = Thời kỳ tôn giáo 
-XH đã phân chia g/c. 
-Thầy phù thuỷ=thầy thuốc. 
-Những dạng bào chế khắc trên đá: bột, hoàn, nước, cao dán. 
TK THỨ 1 
NĂM O 
 6 5 4 3 2 1 
1 2 3 4 5 6 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC THẾ GIỚI 
GĐ 3: Từ TK thứ 5,4 đến TK thứ 9, 10 = Thời kỳ Hy-La 
1-TRUNG QUỐC 
-Bản thảo của Thần Nông (cổ I thế giới) 
-Nội kinh của Hoàng đế 
-Bản thảo cương mục của Lý Thời Trân (1518-1593) 
-Thuyết Âm dương ngũ hành 
-Thuyết dấu ấn 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC THẾ GIỚI 
GĐ 3: Từ TK thứ 5,4 đến TK thứ 9, 10= Thời kỳ Hy-La 
2-ẤN ĐỘ 
-Tập Vedas 
-Thực dược phẩm: Quế, tiêu, tỏi, đại hồi, 
-Giải phẫu thẩm mỹ 
-TQ & AĐ là những nước đầu tiên biết dùng thủy ngân trị bệnh Giang mai. 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC THẾ GIỚI 
GĐ 3: Từ TK thứ 5, 4 đến TK thứ 9, 10=Thời kỳ Hy-La 
- Papyrus của nhà khảo cổ người Mỹ E.Smith có giá trị nhất (ông sống 18 năm tại Luxor, con gái ông công bố công trình của ông tại Newyork năm 1906, đại học Chicago xuất bản năm 1930) 
3-AI CẬP 
Recipe=Hãy dùng toa thuốc này như sau 
 R 
 Rx 
-Nguồn gốc chữ Rx: 
 H (Horus) 4 R Rp 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC THẾ GIỚI 
GĐ 3: Từ TK thứ 5,4 đến TK thứ 9, 10=Thời kỳ Hy-La 
4-HY LẠP 
Biểu tượng ngành dược: 
-Rắn thần Epidaure=khôn ngoan & thận trọng 
-Ly đong lường thuốc của công chúa Hygie 
Hypocrate, sinh năm 460 TCN tại đảo Cos, soạn Từ điển BK y học được dùng đến TK 17 Tổ sư ngành Y thế giới. 
ASKLEPIOS CÓ 10 CON 
CÔNG CHÚA HYGIE 
CÔNG CHÚA PANACEE 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC THẾ GIỚI 
GĐ 3: Từ TK thứ 5,4 đến TK thứ 9, 10=Thời kỳ Hy-La 
5-LA MÃ 
-Galien sinh năm 130, soạn > 500 sách về thuốc Tổ sư ngành dược thế giới. 
6-ISRAEL 
-Phát triển Y học cộng đồng rất sớm 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC THẾ GIỚI 
GĐ 4: Từ TK thứ 9, 10 đến TK 11, 12 
Tiền thân nghề nghiệp của người dược sĩ: 
-Pigmentarius (trợ thủ bào chế) 
-Apothicaire (bán thuốc dược liệu) 
Bước đầu sự tách ra dược khỏi Y 
GĐ 5: Từ TK 11, 12 đến TK 14, 15 = TK thực nghiệm 
-TK chính thức Dược tách khỏi Y 
-Người Ả Rập đặt nền móng cho các quy chế QLD. 
-CQ thanh tra dược đầu tiên vào TK 12. 
-Sự thất bại của thuật giả kim & thuốc trường sinh 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC THẾ GIỚI 
GĐ 6: Từ TK 15, 16 đến TK 18, 19 = Chuyển sang nền văn minh phương Tây 
Sự phát triển các môn khoa học tự nhiên phát triển ngành hàng hải, ngành dược. 
GĐ 7: Từ TK 18, 19 đến nay . 
-Nhiều thuốc mới có nguồn gốc tổng hợp/ chiết xuất từ DL. 
-1833 tìm ra vi trùng mở đầu cho công nghiệp kháng sinh. 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC THẾ GIỚI 
-Vụ án Thalidomide Chủ trương quay trở về nguồn: kết hợp y học hiện đại với y học cổ truyền . 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC VIỆT NAM 
6 GIAI ĐOẠN 
Gđ 1: Từ XH nguyên thủy đến năm 111 TCN 
Gđ 2: Từ năm 111 TCN đến 937 =TK Bắc thuộc 
-Nhà Hán thất bại trong việc đồng hóa VN. 
-Phái thuốc Bắc + phái thuốc Nam= nền tảng Y dược học cổ truyền VN 
Gđ 3: Từ năm 937 đến 1945 = Nền Y dược trong các triều đại phong kiến. 
1-Nhà Ngô-Đinh-Lê (937-1009) 
Gđ 3: Từ năm 937 đến 1945 = Nền Y dược trong các triều đại phong kiến. 
2-Nhà Lý (1009-1224): dời kinh đô về Thăng Long (1010). Lập Thái Y viện 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC VIỆT NAM 
3-Nhà Trần (1225-1400): Lập thêm Thú Y viện 
+Mở khoa thi tuyển chọn lương y đầu tiên (1261) 
+Tuệ tĩnh thiền su (1330-?), viết bộ “Nam dược thần hiệu”. 
4-Nhà Hồ & TK thuộc Minh(1400-1427): Lập Y tế thự CQ y tế đầu tiên của nhân dân. 
-TK thuộc Minh là gđ rất tai hại của nước nhà 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC VIỆT NAM 
5-Nhà Hậu Lê (1428-1788): 
-TK ổn định (1428-1527) 
-TK Trịnh Nguyễn phân tranh (1527-1788) 
-Bộ Luật Hồng Đức có quy định về HNYD 
-Tổ chức y tế: cấp TW (Thái y viện, thú y viện, cơ sở lương y cho quân đội. Cấp địa phương (Tế sinh đường, Quản ty) 
5-Nhà Hậu Lê (1428-1788): 
Hải Thượng lãn Ông (1720-1791), 3 điều chú ý: 
-Y đức 
-Thuốc Nam 
-Phương pháp chữa bệnh không dùng thuốc 
Tài liệu “Hải thương Y Tông tâm lĩnh” gồm 28 tập. 
68 quyển UNESCO công nhân là danh nhân 
Thế giới. 
-Tây y du nhập vào giữa TK 17 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC VIỆT NAM 
6- Triều đại Tây Sơn (1788-1802) 
LỊCH SỬ NGÀNH D Ư ỢC VIỆT NAM 
7- Triều đại nhà Nguyễn (1802-1945) 
Chia làm 2 thời kỳ: 
-TK có độc lập tự chủ (1802-1884) 
Vua Tự Đức mở trường thuốc ở Huế 
-TK Pháp thuộc (1884-1945) 
Gđ 4: Nền Y Dược học trong kháng chiến chống Pháp (1945-1954) 
Gđ 5: Nền Y Dược học trong giai đoạn chống Mỹ cứu nước (