Bài giảng Kỹ năng tư duy

Kỹ năng tư duy 
Phan Gia Anh Vũ 
Một trò chơi nhỏ 
Ông là ai? 
Gợi ý thứ nhất:  Ông là một triết gia nổi tiếng của phương tây 
Gợi ý thứ hai: Ông là người Pháp 
Gợi ý thứ ba: Ông còn là một nhà vật lý học, toán học 
Gợi ý thứ tư:  Ông là người nổi tiếng bởi câu nói: 
	 “ Cogito, ergo sum” 
	- “I think, therefore I am” 
	- “Tôi tư duy, vì thế, tôi tồn tại” 
Giải đáp 
René Descartes (1596-1650) 
Chừng nào tôi còn tư duy thì tôi tồntại. 
Nhưng, chúng ta có thực sự tư duy? 
40-50 nghìn 
 suy nghĩ 
mỗi ngày 
Tư duy? 
Quá trình sử dụng trí óc để xem xét một vấn đề một cách cẩn thận 
Tư duy 
Mục đích 
Kế hoạch 
Mong muốn 
Thế giới 
Mô hình 
Thiết lập 
Ghi nhận 
Phù hợp với 
Làm việc 
Tư duy? 
Là một quá trình của trí óc cho phép chủ thể thiết lập một mô hình của thế giới và làm việc với mô hình đó một cách có hiệu quả theo những mục đích, kế hoạch và mong muốn của họ. 
Mục đích 
Kế hoạch 
Mong muốn 
Tư duy 
Thông tin 
Vô nghĩa 
Có nghĩa 
Kiến thức 
Tư duy? 
 Là một quá trình diễn ra bên trong về trí óc; sử dụng dữ liệu hoặc thông tin như là đầu vào, tích hợp những thông tin này vào vốn kiến thức đã có. 
 Kết quả của tiến trình có thể là một kiến thức mới hoặc không là gì cả. 
Tư duy – Khi nào? 
Tiến trình này có thể diễn ra bất kỳ lúc nào, kể cả khi ăn, khi ngủ hoặc khi đang làm một việc không có liên quan. 
Giải quyết vấn đề, lập kế hoạch, thu thập thông tin và phân tích thông tin là 4 dạng của tư duy 
Tư duy 
và . 
Vấn đề 
Kế hoạch 
Thông 
 tin 
Thu thập 
Xử lý 
Giải quyết 
Lập 
4 dạng của tư duy 
Quá trình tư duy 
Kỹ năng tư duy – Tại sao? 
Kỹ năng tư duy? 
Biết : 
 phải làm gì, 
 làm khi nào 
 làm như thế nào 
 sử dụng công cụ gì để làm 
 hệ quả của việc làm 
Kỹ năng tư duy 
Các kỹ năng tư duy 
1. Kỹ năng tập trung (Focus) 
 Xác định vấn đề 
làm rõ: ai, cái gì, tại sao, khi nào 
 Lập mục tiêu 
định hướng, mục đích 
24 
Nếu ? 
Cái gì ? 
Cách nào ? 
Tại sao ? 
Ai ? 
Khi nào ? 
2. Thu thập thông tin 
 Quan sát 
thu nhận thông tin cần thiết từ môi trường thông qua các giác quan 
 Đặt câu hỏi 
tìm thông tin thông qua thẩm vấn 
3. Ghi nhớ 
 Mã hóa 
đưa thông tin vào bộ nhớ dài hạn 
 Nhớ lại 
khôi phục thông tin từ bộ nhớ dài hạn 
4. Tổ chức 
 So sánh 
Nhận ra điểm giống và khác nhau giữa các đối tượng 
 Phân loại 
Phân nhóm và đặt tên cho các đối tượng dựa trên những tính chất của chúng 
 Sắp xếp 
Xếp đặt các đối tượng theo một tiêu chí đã cho 
 Thay thế 
5. Phân tích 
 Nhận biết các tính chất và thành phần 
 Nhận biết các mối quan hệ và dạng thức 
Nhận ra cách thức mà các phần tử liên hệ với nhau 
 Nhận biết các ý tưởng chính 
 Nhận biết lỗi 
 Nhận ra lỗi và sửa lỗi (nếu được) 
6. Tạo lập 
 Suy luận 
Xuất phát từ những cái đã biết để xác định những điều hợp lý 
 Dự đoán 
Lường trước những sự kiện kế tiếp hoặc một lối thoát cho một tình huống 
 Giải thích 
Đưa ra thêm các chi tiết, ví dụ, hoặc thông tin có liên quan 
7. Tích hợp 
 Tóm lược 
Kết hợp thông tin để đi đến một kết luận 
 Cấu trúc lại 
Thay đổi cấu trúc hiện có của thông tin để tạo ra một thông tin mới 
8. Đánh giá 
 Đưa ra các tiêu chí 
 Kiểm tra 
3 kỹ năng tư duy quan trọng hơn cả (Fisher) 
 Tư duy phê phán 
 Tư duy sáng tạo 
 Giải quyết vấn đề 
Tư duy phê phán 
 Suy nghĩ độc lập 
 Khai thác 
 Thấu hiểu 
 Siêu nhận thức (metacognitive) 
 Đánh giá 
Tư duy phê phán 
 Biết cách đặt câu hỏi 
 Đặt câu hỏi như thế nào và vào lúc nào 
 Suy luận 
 Suy luận như thế nào, khi nào cần suy luận, 
 Dùng những phương pháp suy luận nào 
Tư duy phê phán 
 Sẵn sàng lập luận 
 Tự nguyện thử thách 
 Khát khao sự thật 
Caùc böôùc 
Khaû naêng 
Laøm roõ vaán ñeà 
Laøm roõ, heä thoáng hoùa caâu hoûi, ñöa vaán ñeà vaøo ngöõ caûnh; hoûi hay tìm thoâng tin ñeå laøm roõ vaán ñeà 
Thu thaäp thoâng tin 
Phaân bieät caùc söï kieän coù theå chöùng minh ñöôïc; xaùc ñònh ñoä tin caäy cuûa moät nguoàn tin; phaân bieät thoâng tin, lôøi noùi, nguyeân nhaân coù vaø khoâng coù lieân quan 
Ñöa ra suy luaän 
Nhaän bieát maâu thuaãn logic trong laäp luaän, suy dieãn; nhaän bieát caùc khaúng ñònh thöøa cuûa laäp luaän 
Phaân loaïi roõ hôn 
Xaùc ñònh aån yù, lyù leõ mô hoà, phi logic; xaùc ñònh ñieåm maïnh; phaùt hieän caùc sai soùt; phaùt hieän maâu thuaãn; raäp khuoân; xem xeùt caùc haäu quaû vaø taùc ñoäng töø caùc moái quan heä 
Ñöa ra quyeát ñònh 
Quyeát ñònh caâu traû lôøi, giaûi phaùp hay haønh ñoäng 
Những câu hỏi cần đặt ra 
 Điều đó có ý nghĩa? 
 Điều đó là rõ ràng? 
 Điều đó là chắc chắn? 
 Điều đó là hợp lý? 
 Điều đó là chính xác? 
 Điều đó là theo một quy tắc? 
 Điều đó đã được kiểm tra? 
 Điều đó là đúng? 
Tư duy sáng tạo 
Tư duy sáng tạo – Các dấu hiệu 
 Sự trôi chảy trong suy nghĩ 
 Tính mềm dẻo 
 Tính độc đáo 
 Sự chế tác 
Tư duy sáng tạo – Các dấu hiệu 
 Sự tò mò 
 Chấp nhận nguy hiểm 
 Sự thông thái 
Tư duy sáng tạo 
 Thay thế 
 Kết hợp 
 Làm cho thích nghi 
 Thay đổi 
 Đặt đồ vật/ý tưởng vào một ứng dụng  khác 
 Loại trừ 
 Sắp đặt lại 
Giải quyết vấn đề 
 Khả năng nhận biết/đặt ra vấn đề 
 Khả năng hiểu vấn đề (nhiều góc độ) 
 Khả năng gợi ý/lên kế hoạch hành động 
 Khả năng chấp nhận nhiệm vụ 
 Khả năng xem xét lại, điều chỉnh hành  động 
 Khả năng đánh giá hành động, giải pháp 
VLOS