Bài giảng Kỹ năng đặt câu hỏi

CH ƯƠ NG TRÌNH KĨ NĂNG MỀM   
KỸ NĂNG ĐẶT CÂU HỎI 
TO ASK QUESTION SKILL 
DESIGN BY: JOHN NGUYEN 
 ALBERT EINSTEIN tõng nãi” ®iÒu quan träng lµ ®õng bao giê ngõng ®Æt c©u hái”.Trong giao tiÕp hµng ngµy v« t×nh ta ®· vµ ®­a ra rÊt nhiÒu c©u hái cho ng­êi kh¸c tr¶ lêi ®Ó thu nh©n th«ng tin. Cã nh÷ng c©u hái rÊt “th«ng minh” nh­ng cã c©u hái “ngí ngÈn”. Cã nh÷ng c©u hái gióp b¹n më ®­îc ch×a kho¸ thµnh c«ng! më ®­îc tr¸i tim cña ng­êi kh¸c! Nh­ng cã c©u hái lµm b¹n mÊt ®i c¬ héi thµnh c«ng. MÊt ®i c¬ héi ®­îc sÎ chia t©m sù víi b¹n bÌ . Nh­ng cã ai ®· tõng hái : C©u hái lµ g×?  Cã bao nhiªu d¹ng c©u hái c¬ b¶n?  C©u hái cã vai trß nh­ thÕ nµo trong giao tiÕp hµng ngµy? Ng­êi ViÖt nam th­êng ®Æt nh÷ng c©u hái nµo?  Ch­¬ng tr×nh “ Kü n¨ng ®Æt c©u hái ” sÏ gióp b¹n tr¶ lêi. 
LỜI NGỎ 
ĐẶT CÂU HỎI 
1. Định nghĩa: 
 Không phải là những lời phê phán. 
 Nhằm giúp ng ư ời hỏi, nghe sáng tỏ trong suy nghĩ, t ư duy về 1 vấn đ ề cụ thể, tình huống cụ thể. 
 Đặt câu hỏi cho thấy bạn đ ang chú ý, quan tâm và thích thú tới vấn đ ề đ ang hỏi. 
 Đặt câu hỏi cho thấy bạn là ng ư ời thông minh và sáng tạo. 
 Ng ư ời nào không th ư ờng đ ặt câu hỏi? 
NGỐC NGẾCH. 
CHÁN NẢN. 
TIÊU CỰC. 
L Ư ỜI BIẾNG. 
KHÔNG HIỂU GÌ. 
ĐẶT CÂU HỎI 
2. Tính chất 
 Tính chất 
Biết đ ặt câu hỏi đ úng và thông minh sẽ có tác dụng to lớn đ ối với thành công của bạn(trong cuộc sống hàng ngày, công việc, đ àm phán)nếu bạn bỏ lỡ c ơ hội đ ể hỏi câu hỏi đ úng rất có thể đ ối ph ươ ng sẽ tận dụng đ ể tấn công bạn. 
Nếu đ ặt câu hỏi sai đ ồng nghĩa với việc không nhận đư ợc thông tin không có ích hoặc không nhận đư ợc câu trả lời ư ng ý mà bạn cần cho những quyết đ ịnh quan trọng. 
Ví dụ: đ ối với bạn bè vừa mới xin đ i làm: 
 Câu hỏi đ úng: Hôm nay bạn làm việc tốt chứ ? 
 Câu hỏi sai : Hôm nay bạn đ i làm à ? 
3. Mục tiêu 
Một trong những vũ khí quan trọng nhất trong giao tiếp là kỹ n ă ng đ ặt câu hỏi: 
Dẫn dắt câu chuyện và khiến câu chuyện tiếp diễn. 
Thu hút đ ối t ư ợng tham gia chia sẻ thông tin với mình. 
Thu thập những thông tin mà bạn ch ư a biết. 
Có đư ợc thông tin nh ư ng ch ư a chắc đ ã đ úng. Do vậy bạn vẫn phải đ ặt câu hỏi xem đ úng hay không? 
4. Loại câu hỏi 
 Có 2 loại chính : 
 Câu hỏi đ óng. 
 Câu hỏi mở. 
Luyện tập 
 Mở rộng: Câu hỏi tại sao ? 
 Liên kết mô hình 
Mô hình “ 5W & 1H”. 
Mô hình “ SPIN”. 
Câu hỏi “ Đuổi”. 
 Định nghĩa 
CÂU HỎI MỞ : 
TH Ư ỜNG CÓ NHỮNG TỪ “ SUY NGHĨ ”, “ CẢM THẤY ” VÀ “ NHẬN THẤY ” CHÚNG CHO THẤY TÌNH CẢM PHÍA SAU CÂU TRẢ LỜI VÀ CÓ THỂ CUNG CẤP NHIỀU THÔNG TIN VỀ TRẠNG THÁI SUY NGHĨ, NHU CẦU VÀ MONG MUỐN THỰC SỰ. 
ĐỒNG THỜI CŨNG HAY DÙNG CÁC TỪ NH Ư ” AI ”, “ CÁI GÌ”, ” TẠI SAO ” SẼ CÓ XU H Ư ỚNG GỢI MỞ TRONG GIAO TIẾP. 
VÍ DỤ: ANH CẢM THẤY EM LÀ NG Ư ỜI NH Ư THẾ NÀO? 
 CHÚNG TA CẦN PHẢI LÀM GÌ Đ Ể TRÁNH MẮC SAI LẦM NÀY? 
 Định nghĩa 
CÂU HỎI Đ ÓNG: 
CÓ THỂ ĐƯ ỢC TRẢ LỜI BẰNG CÁC TỪ “ CÓ “ VÀ “KHÔNG” HOẶC MỘT THỰC TẾ ĐƠ N GIẢN NÀO Đ Ó. 
NHỮNG CÂU HỎI NÀY PHÙ HỢP VỚI NHỮNG NG Ư ỜI BẮT Đ ẦU CÂU CHUYỆN VÀ KẾT THÚC CÂU CHUYỆN. 
VÍ DỤ: 
 ANH Ơ I! TỐI NAY 8H00 ANH Đ ẾN Đ ÓN EM ĐƯ ỢC KHÔNG? 
 CHÀO BẠN, BẠN LÀ LỚP TR Ư ỞNG LỚP K23 Đ ÚNG KHÔNG? 
Luyện tập 
Bài tập 1: Luyện tập kỹ n ă ng đ ặt câu hỏi mở và câu hỏi đ óng. 
Bài tập 2: Ch ơ i trò ch ơ i đ oán vật và ng ư ời. 
 Tại sao? 
“ Tại sao ?” là câu hỏi tưởng như để tìm hiểu quá khứ nhưng thực ra lại thể hiện mối quan tâm đến tương lai. 
 “ Tại sao ?” mới chính là câu hỏi quan trọng nhất. Nó giúp ta hiểu được mình đã làm gì đúng và làm gì sai, từ đó rút ra những kinh nghiệm cần thiết cho bản thân trong tương lai. 
Trả lời được“ Tại sao ?”, bạn sẽ không bao giờ phạm lại những thiếu sót cũ, n ó tạo cho bạn một “ phản xạ nhanh nhạy” theo hướng tìm cách giải quyết nhanh nhất cho sự việc mới phát sinh. 
 Tại sao thanh niên việt nam t ư duy và đ ộ nhạy bén kém thanh niên ở Ph ươ ng tây ? 
T ư duy đ ậm nét nông nghiệp , trọng “tĩnh” ư a sống hài hoà với thiên nhiên. 
Do sống trong môi tr ư ờng ” làng xã” nên ng ư ời Việt th ư ờng giữ ý, ư a té nhị và kín đ áo. 
TNVN hay dùng câu hỏi “Who”,”When”,”How” tr ư ớc 1 sự kiện, một vấn đ ề. Rất ít đ ặt câu hỏi “Why”. 
T ư duy ngắn , tầm nhìn tủn mủn , ch ư a nhanh nhạy, ch ư a chủ đ ộng tr ư ớc 1 vấn đ ề và hiện t ư ợng. 
T ư duy đ ậm nét du mục , trọng “ đ ộng”, ư a khám phá, chính phục thiên nhiên. 
Lối sống ” du canh du c ư ”, không cố đ ịnh nên ng ư ời Ph ươ ng tây luôn nhìn thằng, đ ánh giá đ úng sự vật. 
Câu hỏi Why là câu hỏi th ư ờng xuyên đư ợc Thanh niên sử dụng khi đ ứng tr ư ớc 1 vấn đ ề, hiện t ư ợng. 
T ư duy sâu , tầm nhìn rộng , sát vấn đ ề,chủ đ ộng nhạy bén tr ư ớc 1 vấn đ ề, hiện t ư ợng xảy ra. 
Việt Nam 
Phuơng Tây 
 ý kiến của du học sinh 
Phương Thảo (du học sinh ở Nhật): “Khi tôi mới sang đây, tôi khá tự tin vì mình chăm chỉ và thông minh . Tuy nhiên sau một thời gian, tôi nhận ra rằng mình chỉ mới biết những điều trong sách vở. Trong những hoạt động thực tế, vào phòng thí nghiệm hay hoạt động xã hội chẳng hạn, trong khi du học sinh Việt Nam còn rất lúng túng thì các bạn nước ngoài lại hoàn toàn chủ động!”. 
Quang Việt (du học sinh Mỹ): “Khi cùng làm thí nghiệm Hoá học, nếu như kết quả ra khác với tính toán lí thuyết thì học sinh Việt Nam sẽ lo lắng tìm cách “ ăn gian ” cho ra đúng kết quả. Còn học sinh Mỹ thì lại “ mày mò ” tìm xem yếu tố bất thường nào đã xen vào. Thế là từ lần sau, họ biết cách điều chỉnh thí nghiệm, còn tôi vẫn cứ loay hoay tìm cách “ăn gian””. 
Tr ư ớc khi bạn hỏi? 
Tỏ thái đ ộ tôn trọng tới ng ư ời nghe. 
Cố gắng hiểu vấn đ ề nó ở mức đ ộ nào! 
Tự hỏi đ ó có phải là câu hỏi “ngốc nghếch ” không? 
Phải tự kiểm soát đư ợc tình cảm cuả minh! 
Lựa chọn từ ngữ đơ n giản, dễ hiểu! 
 Hỏi nh ư thế nào? 
VÔ HẠI : CÓ Ý MONG MUỐN HỌC HỎI VÀ TRAU DỒI CHỨ KHÔNG CÓ Ý TỌC MẠCH HOẶC ẨN CHỨA Ý Đ Ồ KHÔNG TỐT Đ ẰNG SAU. 
TRUNG TÍNH : THỂ HIỆN SỰ BÌNH TĨNH VÀ THOẢI MÁI CỦA BẠN. NÓ KHÔNG CHỨA QUÁ NHIỀU CẢM XÚC VÀ GIỌNG PHẢI TRUNG HOÀ. NÓ SẼ CHO NG Ư ỜI NGHE CẢM GIÁC MUỐN TRẢ LỜI H Ơ N LÀ CẢM GIÁC KHÓ CHỤI. 
TẬP TRUNG : TẬP TRUNG VÀO NG Ư ỜI ĐƯ ỢC HỎI. ĐẶT NG Ư ỜI NGHE VÀO VỊ TRÍ TRUNG TÂM CHỨ KHÔNG PHẢI LÀ CÂU HỎI MÌNH Đ ẶT RA. 
CỞI MỞ : CÂU HỎI Đ ÚNG KHÔNG MANG TÍNH CHẤT RA LỆNH Đ ỐI VỚI NG Ư ỜI Đ ỐI DIỆN. VỚI SỰ CHÂN THÀNH Đ Ể Đ ỐI PH ƯƠ NG THẬT LÒNG BÀY TỎ NHỮNG GÌ HỌ NGHĨ VÀ CẢM THẤY. NÓ PHẢI THỂ HIỆN NG Ư ỜI HỎI SẴN SÀNG LẮNG NGHE MỌI THÔNG TIN KỂ CẢ THÔNG TIN KHÔNG TỐT. 
 Mô hình 
 Qui trình SPIN: là nghệ thuật đ ặt câu hỏi cần thiết theo trình tự nhất đ ịnh. 
 S : Situation - Tình huống. 
 P : Problem - Vấn đ ề . 
 I : Implication - Gợi ý. 
 N : Need payoff - Định h ư ớng 
Qui trình SPIN 
Situation : thu nhËn th«ng tin ban ®Çu. 
VÝ dô: C«ng ty chÞ cã bao nhiªu nh©n viªn? 
 C«ng ty anh ®ang dïng nh÷ng thiÕt bÞ nµo? 
 C«ng ty ®· dïng thiÕt bÞ nµy l©y ch­a? 
Problem: t×m hiÓu c¶m nhËn cña kh¸ch hµng vÒ thiÕt bÞ hä ®ang dïng. 
VÝ dô: 1. Sau 1 thíi gian sö dông m¸y in l©u nh­ thÕ anh ®· gÆp ph¶i trôc trÆc khã gi¶I quyÕt ch­a? 
 2. Ch¾c thiÕt bÞ nµy khã lßng ®¹t ®­îc ®Þnh møc c«ng viÖc cÇn ph¶i cã sù chuÈn x¸c cao nh­ hiÖn nay? 
Qui trình SPIN 
Implecation : 
 V× nh÷ng trôc trÆc nµy c«ng ty sÏ bÞ ¶nh h­ëng? 
 V× lîi nhuËn gi¶m cty cã c¾t gi¶m l­¬ng c«ng nh©n kh«ng? 
 §iÒu nµy ch¾c kh«ng lµm cho c«ng nh©n hµi lßng? 
 Trong tr­êng hîp nh­ thÕ hä cã bá ®i sang cty kh¸c kh«ng? 
Need payoff: 
NÕu mua thiÕt bÞ nµy cã gióp Ých cty anh kh«ng? 
T¹i sao ®iÒu nµy l¹i cã lîi? 
Anh nãi g× vÒ viÖc t¨ng chÊt l­îng dÞch vô? 
Gi¸m ®èc cty cã quan t©m ®Õn tÝnh n¨ng míi cña s¶n ph¶m kh«ng? 
Mô hình 5w & 1H 
Đây là mô hình thu nhập thông tin khách hàng có hệ thống. 
Trong việc tìm hiểu khách hàng chỉ cần trả lời đ ủ(What, When. Where, Why, Who, How) bạn đ ã phát thảo toàn diện thông tin về khách hàng. 
Từ đ ó có thể đ ánh giá sự hài lòng của khách hàng. 
Đồng thời có thể triển khai dự án nghiên cứu thị tr ư ờng. 
 Qui trình 5W & 1H 
 WHAT? 
 C ÂU HỎI NÀY RẤT QUAN TRỌNG KHI BẠN MUỐN LÀM RÕ VẤN Đ Ề. 
 XÁC Đ ỊNH Đ ỐI T Ư ỢNG SAI BẠN SẼ ĐƯ A RA NHẬN Đ ỊNH SAI VÀ TỪ Đ Ó LÀM SAI. 
 WHY? 
GIÚP BẠN GIẢI QUYẾT NHỮNG VẤN Đ Ề CỐT LÕI. 
GIÚP BẠN XÁC Đ ỊNH NGUYÊN NHÂN CHÍNH Đ Ể KHẮC PHỤC. 
NÓ RẤT QUAN TRỌNG, NẾU TRẢ LỜI ĐƯ ỢC BẠN SẼ GIẢI QUYẾT HẦU HẾT MỌI VẤN Đ Ề. 
Mô hình 5W & 1H 
 WHEN? 
“Vµo nh÷ng lóc c¬n m­a bÊt chît, chóng ta nh×n thÊy nhiÒu ng­êi t¸p vµo c¸c qu¸n däc ®­êng, ®Ó mua ¸o m­a tiÖn lîi. Râ rµng ng­êi b¸n ¸o m­a ®· nhËn ra sù biÕn ®æi cña thêi tiÒt mµ cã sù chuÈn bÞ kÞp thêi”. 
Cho nªn b¹n kh«ng bao giê biÕt tr­íc mäi chuyÖn sÏ x¶y ra nh­ thÕ nµo. 
Do vËy ph¶i lu«n ë t­ thÕ s·n sµng. 
§©y lµ mét c©u hái khã mang tÝnh dµi h¹n cho nh÷ng thÞ tr­êng môc tiªu, 
Mô hình 5W – 1H 
 WHERE? 
 “ BẠN MUỐN Đ I XA H Ơ N MỘT CHÚT Đ Ể Đ Ổ X Ă NG Ở TRẠM X Ă NG CÙNG CHIỀU CHỨ ÍT KHÍ Đ Ổ X Ă NG Ở TRẠM X Ă NG Ở BÊN KIA ĐƯ ỜNG ” . 
TỪ LÂU Đ ỊA LỢI LÀ YẾU TỐ THỨ 3 Đ Ể DẪN TỚI THÀNH CÔNG . 
 WHO ? 
XÁC Đ ỊNH RÕ KHÁCH HÀNG MÌNH LÀ AI SẼ GIÚP BẠN TỐI Đ A HOÁ HIỆU QUẢ QUẢNG CÁO 
TẬP TRUNG Đ ÚNG NGUỒN LỰC VÀ Đ ỐI T Ư ỢNG 
Mô hình 5W – 1H 
 how? 
Lµ b­íc tiÕp theo cña 5W. 
Nh÷ng ph©n tÝch cña 5W sÏ gióp b¹n ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n khi muèn t×m hiÓu kh¸ch hµng. 
§ång thêi nã sÏ t¹o ra nh÷ng ®ét ph¸ míi. 
 Cuèi cïng ®iÒu quan trong víi ng­êi sö dông kü thuËt nµy lµ t­ duy s¸ng t¹o ®Ó cã thÓ ®­a ra nh­ng c©u hái vµ nhËn ®­îc c©u tr¶ lêi cã gi¸ trÞ. 
Từ đ ầu tới đ ây các bạn đ ã phần nào hiểu đư ợc tầm quan trọng và cảm giác khó kh ă n khi đư a ra 1 câu hỏi đ úng. So với bạn trẻ trên thế giới đ ứng tr ư ớc 1 sự việc hay 1 hiên t ư ợng thiên nhiên họ luôn chủ đ ộng đ ặt ra câu hỏi đ ể mổ xẻ vấn đ ề và làm chủ mọi thứ. 
Còn Thanh niên Việt nam thì ít ng ư ời làm đư ợc chuyện đ ó ví nền giáo dục của ta còn kém phát triển và d ư âm của một nền v ă n hoá nông nghiệp, làng xóm còn đ ậm nét, cuộc sống hài hoà với thiên nhiên. 
Trong thới hiện đ ại, thanh niên Việt nam phần lớn vẫn ngần ngại không muốn hỏi, không muốn mổ xẻ tìm hiểu sâu vấn đ ề. 
Ch ươ ng trình này chỉ gợi mở, đ ánh thức tiềm thức của các bạn, 1 tiềm thức cần thức dậy khi ch ư a muộn. 
KẾT LUẬN 
CÁM ƠN BẠN 
 ĐÃ THAM GIA CHƯƠNG TRÌNH