Ðặc điểm nội dung và nghệ thuật kịch bản văn học Thành phố Hồ Chí Minh đương đại

SCIENCE & TECHNOLOGY DEVELOPMENT, Vol 19, No.X1-2016 
ðc ñim n i dung và ngh  thu t kch b n 
văn h c Thành ph  H Chí Minh ñươ ng ñi 
 • Lưu Trung Th y 
 ði h c Qu c gia Thành ph  H Chí Minh 
 TÓM T T: 
 T th p niên cu i th  k XX ñn nay, Thành ca k ch nói hi n ñi th  gi i, phù h p v i thói 
ph  H Chí Minh là m t trong nh ng trung tâm quen ti p nh n c a ng ưi Vi t. 
sôi ñng c a v ăn h c kch và sân kh u k ch Bài vi t này khái quát ñc ñim n i dung 
ca c  nưc. G n v i ho t ñng c a sân kh u ph n ánh, trong ñó t p trung vào n i dung 
kch nói, trong h ơn 20 n ăm qua, v ăn h c k ch xung ñt, và ngh  thu t xây d ng k ch b n trên 
Thành ph  ñã hình thành nên ñi ng ũ tác gi  ph ươ ng di n xây d ng c t truy n, xây d ưng 
kch b n chuyên nghi p, ñư a ñn công chúng nhân v t, xây d ng ngôn ng  ñi tho i và v n 
nh ng tác ph m ph n ánh nh ng xung ñt dng th  pháp ngh  thu t m i c a k ch b n 
trong cu c s ng và th  gi i n i tâm, n i c m văn h c k ch nói Thành ph  H Chí Minh 
ca con ng ưi Vi t Nam giai ñon ñi m i và ñươ ng ñi. Bài vi t hy v ng góp thêm vào 
hi nh p c a ñt n ưc c ũng nh ư ñóng góp nh ng ñánh giá, t ng k t v  văn h c k ch 
kinh nghi m cho vi c ti p thu và v n d ng Thành ph  H Chí Minh trong th i gian h ơn 20 
nh ng thành t u ngh  thu t xây d ng k ch b n năm qua ñn nay. 
 T
 khóa: kch b n v ăn h c ñươ ng ñi, văn h c kch ñươ ng ñi, k ch nói ñươ ng ñi, k ch 
nói Thành ph  H Chí Minh ñươ ng ñi 
 1. Ni dung xung ñt trong k ch b n v ăn h c ca k ch b n v ăn h c Thành ph  H Chí Minh 
Thành ph  H Chí Minh ñươ ng ñi thành b n nhóm nh ư sau: 
 Hơn 20 n ăm qua, k ch nói c  nưc loay hoay - Chính lu n. 
tìm gi i pháp thoát kh i khó kh ăn do thi u khán gi . - Lch s . 
Trong b i cnh ñó, k ch nói Thành ph  H Chí - Tình yêu-hôn nhân-gia ñình. 
Minh ch n h ưng ñi thích ng v i th  tr ưng ñ tn - ðo ñc cá nhân. 
ti và phát tri n. T  s phát tri n c a sân kh u k ch Có th  s lưng tác ph m  các m ng ñ tài có 
nói mà v ăn h c k ch Thành ph  H Chí Minh có khác nhau nh ưng nhìn chung ph m vi hi n th c mà 
ñiu ki n phát tri n v  s lưng tác ph m, ph n ánh kch b n v ăn h c Thành ph  H Chí Minh quan tâm 
nh ng xung ñt ñang ñt ra trong xã h i, cu c s ng, khá r ng. Trong ñó, ñ tài v  tình yêu-hôn nhân-gia 
ñng th i chuy n t i ñn công chúng nh ng thông ñình cùng v i ñ tài v  ño ñc cá nhân là nh ng ñ 
ñip mang tính ch t h ưng thi n, khuy n thi n. tài liên quan ñn ph m vi hi n th c c a cá nhân 
  góc ñ ñ tài và ph m vi hi n th c, qua kh o chi m h ơn 70% s  lưng k ch b n. Xu h ưng này 
sát h ơn 60 tác ph m dành ñưc nhi u quan tâm c a ca k ch nói Thành ph  H Chí Minh ñươ ng ñi 
công chúng thành ph  kho ng thp niên cu i th  k cũng n m trong xu h ưng chung c a k ch nói Vi t 
XX ñn nay, chúng tôi th y có th  phân chia ñ tài Nam, nh ư nhà nghiên c u Phan Tr ng Th ưng 
Trang 96 
 TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 19, SOÁ X1-2016 
(trong Phan C  ð (Ch  biên), Văn h c Vi t Nam  m ng ñ tài chính lu n, k ch b n v ăn h c 
th  k  XX: Nh ng v n ñ l ch s  và lý lu n, Nhà Thành ph  H  Chí Minh ñươ ng ñi c ũng ph n ánh 
xu t b n Giáo d c, Hà N i, n ăm 2004) nh n ñnh v  mt s  hi n t ưng tiêu c c trong xã h i hi n nay 
kch nói sau H i di n sân kh u n ăm 1985: k ch nói nh ư s  xu ng c p c a ñ o ñ c xã h i, thói vô trách 
Vi t Nam sau th i k ỳ ñi m i ñã có m t b ưc nhi m c a m t s  cán b  công quy n, thói vô c m 
chuy n t  kch th i s -chính lu n sang k ch tâm lý. nh ư Qu  bom ñic ca Nguy n Thanh Bình. Còn 
 T góc ñ ñ tài, k ch nói Thành ph  H Chí Ng ưi thi hành án t  ca Ph m V ăn Quý, t  không 
Minh trong h ơn 20 n ăm qua ñã c  gng ñư a ñn ñc gian c a tr i giam, cho th y th c tr ng là ph m 
gi  và khán gi  bc tranh phong phú v  ñi s ng pháp, t i ác di n ra  h u h t các t ng l p xã h i. 
ca ng ưi thành ph  nói riêng và vùng Nam b  nói Bên c nh ñó, k ch b n v ăn h c thành ph  cũng 
chung. C  th : ñ cp ñn nh ng nh ng xung ñt trong ñi s ng 
  mng ñ tài mang tính ch t chính lu n, k ch ngh  thu t c a ñt n ưc nh ư ngh  thu t v  nhân sinh 
nói Thành ph  H Chí Minh t p trung vào m t s  và ngh  thu t v  ñng ti n trong Nh ng con ma nhà 
xung ñt mang tính ch t th i s  trong quá trình xây hát (Lê Hoàng), hay giá tr  th t và gi  trong ngh  
dng, phát tri n và h i nh p c a ñt n ưc nh ư xung thu t trong Ca s ĩ ngôi sao (Lê Hoàng). Tác ph m 
ñt trong phát tri n kinh t  (tác ph m Hoa Bi n ca Nh ng bóng ma nhà hát ñt ra hàng lo t nghch lý 
Lê Bình). Hoa bi n ph n ánh xung ñt gi a ph ươ ng di n ra  mt n ơi làm ngh  thu t mà nh ng di n 
th c làm  ... n viên th  hi n chính lu n, t ư t ưng s c bén cho nên thi u nh ng 
chi u sâu di n xu t c a mình và làm nên phong nhân v t trung tâm th  hi n s c khái quát hóa và 
cách riêng c a tác gi  Hoàng Thái Thanh c ũng nh ư ñin hình hóa ñc tr ưng c a th i xây d ng, phát 
sân kh u k ch Hoàng Thái Thanh. tri n và h i nh p c a thành ph  và ñt n ưc. Ngoài 
 Lê Hoàng có l  là tác gi  có nhi u k ch b n sáng ra, khi ñi vào các ñ tài có n i dung g n v i b i 
tác theo xu h ưng ngh  thu t phi truy n th ng nh t. cnh ñ t n ưc hi n nay, k ch b n v ăn h c Thành 
 góc ñ xây d ng nhân v t, nhân v t trong k ch ph  H  Chí Minh ñươ ng ñi th ưng theo khuynh 
ca Lê Hoàng ñưc xây d ng theo h ưng bi u hưng k ch hi n th c phê phán. Các nhân vt ñ i 
tr ưng, bi u t ưng h ơn là tính cách. Tiêu bi u nh ư di n cho tiêu c c trong xã h i ñưc ñin hình hóa 
nhân v t ng ưi ch  c a hàng trong tác ph m Lùng trong khi nhân v t tích c c thì l i ch ưa ñưc xây 
ng ưi trong m ng ca Lê Hoàng. Nhân v t này lúc dng ñúng t m, ñôi khi tác gi  x  lý hành ñng c a 
ñu xu t hi n là m t con ng ưi bình th ưng nh ưng nhân v t tích c c mang tính ch t g ưng ép, ch ưa 
v sau l i ñưc các nhân v t n  l p ghép thành các hp lý và thi u s c thuy t ph c. K ch b n v ăn h c 
nhân v t khác. Ngoài ra có th  k  ñ n nhân v t Thành ph  H  Chí Minh ñươ ng ñi ñang thi u 
Miên Tâm trong Ngôi nhà anh túc ca Nguy n nh ng nhân v t k t tinh ñ m nét và mang h ơi th  
Mnh Tu n. Nhân v t Miên Tâm ám ch  bóng ñêm, ca th i ñ i xây d ng, phát tri n và h i nh p c a 
nh ng góc khu t trong lòng ng ưi. Và n u ta th a thành ph  và ñt n ưc, thi u nh ng ng ưi “anh 
hi p v i nhân v t ñ y thì t ng chút, t ng chút m t, hùng” c a th i cu c. 
nhân v t ñ y s  d n ta ñ n con ñưng xa ngã. Ngoài Cu i cùng, k ch nói Thành ph  H  Chí Minh 
ra, nhân v t dàn ñng ca trong k ch b n Ng ưi ñàn ñương ñi v n còn nhi u k ch b n mà các nhân v t 
bà th t l c c a Nguy n Th  Minh Ng c c ũng là m t ch  y u th  hi n vai trò ch c n ăng, ñ i di n cho hai 
nét m i trong xây d ng nhân v t c a k ch nói thái c c t t-xu, tích c c-tiêu c c mang tính ch t 
Thành ph  H  Chí Minh ñươ ng ñi. Nhân v t này giáo d c tình c m, ñ o ñ c h ơn là th  hi n ñưc 
va ñóng vai trò bình ph m nh ư trong sân kh u nh ng tính cách sinh ñ ng, có chi u sâu, v i s c 
truy n th ng Vi t Nam nh ưng ñng th i ñóng vai khái quát mang tính ch t xã h i. Nguyên nhân này 
trò d n d t và thúc ñy m ch k ch v n ñ ng  m t thu c v  trình ñ sáng tác c a tác gi  k ch b n. Các 
kch b n mà xung ñt k ch không hi n trên b  ni nhân v t ñưc xây d ng theo nguyên t c sáng tác 
thông qua s  ñ i kháng gi a tính cách nhân v t. hi n th c nh ưng ch t li u, c ơ s  c a hi n th c n i 
Nhân v t giàn ñng ca còn là m t ki u nhân v t dung và hi n th c tâm lý nhân v t ch ưa ch c ch n 
bi u tr ưng, ñi di n cho t p th  nh ng ng ưi ph  n  và nhu n nhuy n. C t truy n ch ưa xây d ng ñưc 
Vi t Nam. nh ng s  ki n, bi n c  mang tính logic, phù h p v i 
Trang 106 
 TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 19, SOÁ X1-2016 
tích cách và s  phát tri n c a nhân v t. Cho nên gi ng lý lu n, tri t lý. ðây là phong cách ngôn ng  
hành ñng c a nhân v t tr ưc các s  ki n, bi n c  nhân v t không ch  riêng k ch nói mà có l  là phong 
mang tính ch t khiên c ưng, không làm b t lên tính cách truy n th ng c a các nhân v t trong v ăn h c 
cách nhân v t c ũng nh ư tính h p lý v  s  t  do ý Nam b  t  các tác ph m v ăn xuôi ho c k ch nói ñ u 
chí và hành ñng c a nhân v t. th  k  XX c a Nam b  cho ñ n nay. Ngôn ng  
 2.3. Xây d ng ngôn ng  ñi tho i nhân v t này là ph n chi u phong cách ngôn ng  và 
  ngh  thu t xây d ng ngôn ng , ngôn ng  ñ i tư duy ca ng ưi Vi t vùng Nam b . ðiu này v a 
tho i c a k ch b n v ăn h c Thành ph  H  Chí Minh góp ph n ñưa k ch nói g n g ũi v i ñ c gi , khán gi  
ñươ ng ñi ph n l n v n mang nh ng ñ c ñim Nam b  v a cá tính hóa nhân v t k ch trong th  
chung c a ngôn ng  k ch nói Vi t Nam hi n ñ i. hi n b i c nh ñ i s ng, xã h i, v ăn hóa và con 
Ngôn ng  ñ i tho i c a k ch b n v ăn h c Thành ng ưi vùng Nam b . 
ph  H  Chí Minh là ngôn ng  th  hi n hành ñng 2.4. Nh ng ñim m i trong th  pháp ngh  
và tính cách nhân v t. Ngôn ng  hành ñng ñưc thu t 
th  hi n b ng tranh lu n, t n công, truy v n, thuy t V m t th  pháp ngh  thu t, k ch nói Thành ph  
ph c, c u kh n, ñe d a gi a các nhân v t v i H Chí Minh ñươ ng ñi b ưc ñ u ñã ti p thu và v n 
nhau Tính logic c a hành ñng nhân v t c ũng th  dng nh ng th  pháp ngh  thu t c a k ch nói hi n 
hi n qua tính logic trong ngôn ng  ñ i tho i gi a ñi th  gi i vào xây d ng tác ph m. Có th  k  ñ n 
các nhân v t. Không có vai trò d n d t c a tác gi  các tác ph m v n d ng thành công nh ng th  pháp 
nh ư trong th  lo i v ăn h c t  s , nh ng gì thu c v  mi nh ư : 
nhân v t ñưc b c l  b ng chính ngôn ng  ñ i tho i Th  pháp v gi c m ơ ñưc Hoàng H u ð n v n 
ca nhân v t ñó. Ngôn ng  ñ i tho i giúp ñ c gi  dng trong tác ph m Bí m t v ưn l  chi thông qua 
hi u ñưc suy ngh ĩ, quan ñim c a nhân v t. Thông gi c m ơ c a hoàng h u Nguy n Th  Anh. Ho c gi c 
qua ngôn ng  ñ i tho i, tính cách nhân v t ñưc mơ c a bà H u và cu c ñ i tho i c a bà v i bóng 
bc l , ph ơi bày. tr ng trong Ngôi nhà không có ñàn ông ca Ng c 
 Bên c nh ñó, ñim ñ c s c trong ngôn ng  k ch Linh. 
bn v ăn h c Thành ph  H  Chí Minh ñươ ng ñi là Th  pháp gián cách ñưc Vi t Linh v n d ng 
ngôn ng  ñ i tho i miêu t  và kh c h a tính cách trong tác ph m Thiên Thiên, vi vai trò d n d t và 
nhân v t theo hình t ưng con ng ưi Nam b . Vi c xâu n i c t truy n c a nhân v t Thiên thiên. Hay 
kh c hóa tính cách Nam b  ñưc th  hi n thông qua trong k ch b n Ng ưi ñàn bà th t l c ca Nguy n 
li kh u ng  Nam b , s  d ng l i nói và ph ươ ng Th  Minh Ng c, v i vai trò d n d t c a nhân v t 
ng  Nam b . Xây d ng ngôn ng  ñ i tho i c a dàn ñng ca. 
nhân v t theo l i kh u ng  Nam b  góp ph n v a Th  pháp ñ ng hi n v  không gian ñưc Ng c 
kh c h a tính cách nhân v t, phù h p v i b i c nh Linh v n d ng sáng t o trong tác ph m Ngôi nhà 
ñt ra trong k ch b n v a góp ph n làm nên tính thi u ñàn bà. Hai tuy n nhân v t t n t i  hai th  
ch t ñ c s c c a k ch b n v ăn h c Thành ph  H  gi i khác nhau: th  gi i c a ng ưi s ng và th  gi i 
Chí Minh so v i các ñ a ph ươ ng khác c a c  n ưc. ca ng ưi ch t. Nhân v t  hai không gian này tuy 
Bên c nh ñó, ngôn ng  ñ i tho i c a nhân v t k ch không ñi tho i tr c ti p v i nhau nh ưng cùng song 
Thành ph  H  Chí Minh ñươ ng ñi ña ph n ñ u là song t n t i và quan sát l n nhau. 
dng ngôn ng  h n nhiên, ch t phác. Nhìn chung, Trong khi ñó, th  pháp ñ ng hi n v  th i gian 
ngôn ng  ñ i tho i c a nhân v t trong k ch nói ñưc Nguy n Th  Minh Ng c s  d ng sáng t o 
Thành ph  H  Chí Minh ít bóng b y, n ý hay cao trong Ng ưi ñàn bà th t l c.  tác ph m, nhân v t 
 Trang 107 
SCIENCE & TECHNOLOGY DEVELOPMENT, Vol 19, No.X1-2016 
ng ưi ch ng và nh ng ng ưi ph  n  n i ti ng trong thành ph  trong b i c nh khó kh ăn chung c a c  
lch s , truy n thuy t và v ăn h c khác nhau v  th i nưc. Và ch c ch n, n u ñ cp ñn nh ng ñc 
gian nh ưng h  cùng xu t hi n và ñi tho i v i nhau. ñim, thành t u c a k ch nói Vi t Nam th i gian 
 Bên c nh ñó, k ch b n v ăn h c Thành ph  H  qua, v i t ư cách là m t th  lo i v ăn h c, mà không 
Chí Minh ñươ ng ñi c ũng có nh ng tác ph m xây nh c ñn nh ng ñóng góp trong vi c duy trì và phát 
dng ki u nhân v t mang tính bi u tr ưng nh ư ñt tri n ñi ng ũ sáng tác k ch b n c ũng nh ư n i dung 
tên các nhân v t là tr ng, xanh, vàng, ñ trong tác ph n ánh và nh ng ñim ñi m i v  mt ngh  thu t 
ph m Lùng ng ưi trong m ng ca Lê Hoàng hay ca k ch nói b n v ăn h c Thành ph  H Chí Minh 
nhân v t Miên Tâm trong tác ph m Ngôi nhà anh ñươ ng ñi thì qu  là m t thi u sót. 
túc ca Tr n M nh Tu n. Th i gian v a qua, v ăn h c k ch Thành ph  H 
 Nhìn chung, m t s  ñim m i trong th  pháp Chí Minh ñã ti n nh ng b ưc m nh v  lc l ưng 
xây d ng k ch b n v ăn h c th  gi i hi n ñ i ñã sáng tác, s  lưng k ch b n. Nh ưng nhìn t ng th , 
ñưc m t s  tác gi  k ch b n thành ph  ti p thu và n lc ñi m i ch ưa tr  thành xu h ưng ch  ño. 
vn d ng sáng t o trong ñiu ki n c  th  c a k ch Kch nói Thành ph  H Chí Minh ñang hi m nh ng 
nói Vi t Nam và Thành ph  H  Chí Minh, phù h p kch b n v ăn h c mang chi u sâu t ư duy, m i l  v 
vi thói quen ti p nh n c a công chúng. Và trong ñim nhìn và ngh  thu t th  hi n. Mà k ch b n v ăn 
tình hình c a v ăn h c k ch Vi t Nam nói chung và hc v i t ư cách là khâu ñu tiên, quan tr ng c a 
Thành ph  H  Chí Minh nói riêng c n t o ñiu ki n toàn b  quy trình sáng t o v  di n c n ph i thay ñi 
cho nh ng k ch b n v ăn h c theo xu h ưng ñ i m i và ñi m i tr ưc tiên. Cho nên c n thi t ph i có 
ngh  thu t ñ n v i công chúng, ñ ng th i tr  thành nh ng h  tr  cho nh ng tác gi , k ch b n m nh d n 
xu h ưng ch  ñ o nh m thúc ñ y ti n trình phát ñi m i. Hi n nay nh ng k ch b n cách tân v n còn 
tri n c a k ch nói ch  không ch  d ng l i  vi c xây b khu t l p b i nh ng k ch b n sáng tác theo l i 
dng tác ph m m i l  nh m thu hút khán gi  ñ n mòn, công th c. ði m i ph i g m c  v ni dung 
vi sân kh u. B i l ch s  k ch nói th  gi i ñã ch ng và ngh  thu t xây d ng k ch b n, ñi m i v  tư duy 
minh r ng n u không có s  ñ i m i t  k ch b n v ăn tuy n ch n, s  dng k ch b n và c  cách th c ng 
hc g m c  n i dung và ngh  thu t th  hi n thì s  x vi tác gi , tác ph m t  chính các sân kh u k ch 
rt khó có nh ng ñ i m i trong ngh  thu t dàn d ng nói c a thành ph . ði m i ph i ti p t c ñưc 
và trình di n k ch. khuy n khích, t o ñiu ki n và ph i tr  thành xu 
 3. Kt lu n hưng ch  ño. 
 Trong h ơn 20 n ăm qua, Thành ph  H Chí Minh Cu i cùng, k ch nói Thành ph  H Chí Minh ch  
là m t trong nh ng ña ph ươ ng, không mu n nói là có th  ti p t c phát tri n v ng ch c khi n  lc ñi 
duy nh t c a c  nưc, có ho t ñng sáng tác k ch mi ph i di n ra cùng lúc, cùng chi u  c hai 
bn và bi u di n k ch nói sôi ñng. Có th  còn ph ươ ng di n: v ăn h c k ch và sân kh u k ch. B i s  
nh ng ý ki n khác nhau v  s ch ưa ñng ñu v  khó có m t n n sân kh u k ch phát tri n n u không 
ch t l ưng ngh  thu t c a k ch b n v ăn h c, v di n có m t n n v ăn h c k ch phát tri n và ng ưc l i. 
và c  cách th c t  ch c ho t ñng c a k ch nói Riêng  góc ñ văn h c, bên c nh vi c nâng cao l c 
thành ph  nh ưng có m t ñiu không th  ph  nh n là lưng sáng tác k ch b n, v ăn h c k ch Thành ph  
vi tâm huy t c a ñi ng ũ tác gi  kch b n, ño ñang c n m t s  quan tâm ñúng m c c a gi i phê 
di n, di n viên và các ngh  sĩ có liên quan, th  lo i bình và nghiên c u v ăn h c. 
văn h c và sân kh u này ñã t n t i và phát tri n ti 
Trang 108 
 TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 19, SOÁ X1-2016 
The features of content and playwriting art 
in Ho Chi Minh City’s contemporary play 
 • Luu Trung Thuy 
 Vietnam National University - Ho Chi Minh City 
 ABSTRACT: 
 Since the last decade of the twentieth playwriting techniques to suit Vietnamese’s 
century, Ho Chi Minh City has become one of drama reception habits. 
the Vietnamese lively dramatic literature and This paper generally provides content 
theater centers. During the past twenty years, feature (focus on conflicts) and playwriting art 
together with dramatic theater, Ho Chi Minh feature (focus on plots, characteristics, 
City’s dramatic literature has built up a dialogue language construction and the 
professional playwriter force, providing acquirement of new art techniques in Ho Chi 
audiences plays which reflect the conflicts Minh City’s contemporary literary scripts), 
between human’s life in the time of Vietnam’s contributing to the evaluation and summary of 
reformation and integration. Besides, these Ho Chi Minh City’s dramatic literature during 
plays have contributed experiences in the past. 
acquiring and applying the world modern 
 Keywords: drama, Contemporary Vietnamese play, Contemporary Vietnamese drama, 
Contemporary Ho Chi Minh City play, Contemporary Ho Chi Minh City drama 
 TÀI LI U THAM KH O 
[1]. Annette J.Saddik (2007), Contemporary [6]. John Howard Lawson (1960), Theory and 
 American drama, Edinburgh University Press, technique of playwriting , Hill and Wang, New 
 Edinburgh. York. 
[2]. David Krasner (2012), A history of modern [7]. Marvin Carlson (1993), Theories of the 
 drama, Wiley-Blackwell, Oxford. theatre: a historical and critical survey, from 
[3]. Tr n Tr ng ðă ng ðàn (2004) , Ngh  thu t sân the Greeks to the present , Cornell University 
 kh u Vi t Nam , Nhà xu t b n V ăn h c, Hà Press, New York. 
 Ni. [8]. Oscar G.Brockett, Robert Findlay (1991), 
[4]. Tr n Tr ng ðă ng ðàn (2011), Kch Vi t Nam: Century of innovation: A history of European 
 th ưng th c và bình lu n, Nhà xu t b n V ăn and American theatre and drama since the 
 hóa-Văn ngh , Tp H  Chí Minh. late nineteenth century , Allyn and Bacon, 
[5]. Phan C  ð (2004), Văn h c Vi t Nam th  k Massachusetts. 
 XX: Nh ng v n ñ lch s  và lý lu n, Nhà xu t [9]. ðình Quang, “K ch nói giai ñon t  sau Cách 
 bn Giáo d c, Hà N i. mng tháng Tám ñn nay”, Tp chí V ăn h c, 
 s 7, tr.3-12 (2001). 
 Trang 109 
SCIENCE & TECHNOLOGY DEVELOPMENT, Vol 19, No.X1-2016 
[10]. ðình Quang, “ ðim qua ph ươ ng pháp sáng t o [13]. Tt Th ng (1996), Di n m o sân kh u: ngh  sĩ 
 ca sân kh u ph ươ ng Tây”, Tp chí sân kh u, và tác ph m, Nhà xu t b n Sân kh u, Hà N i. 
 s tháng 10, tháng 11, tr.56-59 (2012). [14]. Vi n sân kh u (1995), 20 n ăm sân kh u Vi t 
[11]. Nguy n Th  Minh Thái (1999), Sân kh u và Nam (1975-1995), Nhà xu t b n Sân kh u, Hà 
 tôi , Nhà xu t b n Sân kh u, Hà N i. Ni. 
[12]. Nguy n Văn Thành (2008), Kch nói Thành 
 ph  H Chí Minh m t ch ng ñưng l ch s , 
 Nhà xu t b n Sân kh u, Hà N i. 
Trang 110